De evaluatie van het Actieplan Stalbranden 2012-2016 heeft door de relatief korte looptijd van het actieplan niet altijd ‘harde’ conclusies op kunnen leveren. Het door overheid en bedrijfsleven ingezette actieplan heeft een positief effect op de brandveiligheid van nieuwe stallen.
Dat komt door nieuwe regels in het Bouwbesluit die vanaf 2014 gelden. Meetbaar resultaat zal zich op de lange termijn duidelijker aftekenen. Voor bestaande stallen lijkt de brandveiligheid in geringe mate te zijn verbeterd vanwege enkele initiatieven om tot een periodieke keuring van elektrische apparaten te komen. Daarnaast lijkt het bewustzijn van bepaalde typen veehouders te zijn toegenomen als gevolg van activiteiten binnen het actieplan. Onderzoekers van Wageningen Livestock Research evalueerden het actieplan samen met het IFV in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken.
Martien Bokma-Bakker, senior onderzoeker bij Wageningen Livestock Research: Er zijn met het actieplan belangrijke eerste stappen gezet, een verdere focus op bestaande stallen en brandveilig handelen is van belang.
Kans op stalbranden
Sinds het actieplan is de registratie van het aantal stalbranden en het aantal omgekomen dieren sterk verbeterd. De kans op een stalbrand is ook in de jaren 2014-2016 relatief klein, de impact (het effect) is nog steeds groot gezien de aantallen dieren die erbij omkomen. In de periode 2012-2016 zijn er bij 127 stalbranden in de rundvee-, varkens- en pluimveehouderij in totaal ca. 486.000 dieren omgekomen. Voor zover oorzaken bekend zijn, vallen nog steeds de meeste dierlijke slachtoffers door stalbranden met technische oorzaak (kortsluiting, oververhitting, zelfontbranding werktuigen), gevolgd door blikseminslag.
De belangrijkste aanwijsbare oorzaak voor stalbranden is terug te voeren naar de elektrische installatie, daarnaast is het verrichten van brandgevaarlijke werkzaamheden in de stal een belangrijke oorzaak. Overigens is bij ruim 55% van de stalbranden de oorzaak niet met zekerheid vastgesteld. Meeste winst voor het vergroten van de brandveiligheid in bestaande stallen is te behalen door periodiek controleren van de brandveiligheid, verbeteren van de brandveiligheid van de technische installaties, brandveilig werken en het vergroten van kennis en bewustwording bij veehouders.
Scherpere regels rondom brandveiligheid
Voor de evaluatie zijn interviews gehouden met gemeenten, brandweer, bouwadviesbureaus en verzekeraars over veranderingen in brandveiligheid in de afgelopen jaren, actuele knelpunten en oplossingsrichtingen. Ook zijn veehouders bevraagd over hun houding ten opzichte van brandgevaar en brandveilig handelen.
Vanaf 2014 moeten nieuwgebouwde stallen voldoen aan scherpere regels rondom brandveiligheid. Bouwmaterialen moeten onder andere voldoen aan een brandklasse B die veel minder brandbaar is dan de brandklasse die voorheen voldoende werd geacht. Ook moet de technische ruimte voldoen aan de compartimenteringseis, waardoor de brand minder snel over kan slaan naar de ruimte waar de dieren verblijven. Het is nog te vroeg om conclusies te trekken over het effect daarvan op het aantal stalbranden. Sinds 2014 zijn er nog slechts weinig stallen gebouwd volgens de nieuwe regels. De vervangingstermijn van de ruwbouw van stallen ligt op 30-40 jaar; de onderzoekers verwachten op de lange termijn zeker effect te zien. Kansen om de brandveiligheid op korte termijn te vergroten liggen bij het bevorderen van de brandveiligheid van elektrische installaties, de vervangingstermijn daarvan is aanmerkelijk korter, gemiddeld zon 10 jaar, en het is een belangrijke oorzaak van stalbranden. Daarnaast is (blijven) bevorderen van brandveilig werken door veehouders/dierverzorgers, o.a. via het agrarisch onderwijs, en professionele bedrijven van belang. Dieren in de intensieve veehouderij zijn niet zelfredzaam en in geval van brand doorgaans niet te redden. Het is dus zaak om de kans op het ontstaan van brand en een snelle uitbreiding ervan zo klein mogelijk te maken. Voortzetting en verder uitbouwen van de registratie van stalbranden en oorzaken ervan door Brandweer Nederland in samenwerking met verzekeraars verdient eveneens aanbeveling.
De initiatiefnemers beogen met het Actieplan Stalbranden 2012-2016 om dieren beter te beschermen tegen de gevolgen van een brand in een stal en het aantal stalbranden en het aantal dieren dat omkomt bij een stalbrand fors te verminderen. Onderzoekers van Wageningen University & Research kregen samen met het instituut Fysieke Veiligheid de opdracht om dit actieplan te evalueren en te adviseren over een goede follow-up ervan.
Download Evaluatie Actieplan Stalbranden 2012-2016
Evaluatie Actieplan Stalbranden 2012-2016
