De Omgevingswet brengt veranderingen met zich mee voor de manier waarop de gezamenlijke milieuaspecten van bedrijven op de High Tech Campus Eindhoven (HTCE) worden geregeld. In een pilot wordt door alle betrokken partijen – waaronder HTCE, gemeente Eindhoven, de betrokken omgevingsdienst en het ministerie van IenM – onderzocht op welke wijze de huidige koepelbenadering straks vorm kan krijgen via het omgevingsplan.
Het HTCE-terrein was oorspronkelijk de thuisbasis van het natuurkundig laboratorium van Philips. Tegenwoordig is het een broeinest van innovatie, met in totaal zon 135 bedrijven die actief zijn op het gebied van High Tech-R&D. Op het terrein zijn nauwelijks fysieke grenzen tussen die bedrijven te trekken, zegt Elsbeth Vogel, EHS manager van Philips Benelux. Wanneer je een lab inloopt, dan zijn daar wel zes of zeven verschillende bedrijven aan het werk. Die mengeling betekende al vanaf de start van HTCE dat de manier van omgaan met milieuaspecten op een bijzondere manier geregeld moest worden.
Bedrijven vallen nu onder koepelvergunning
Als oplossing is er indertijd voor gekozen het gehele gebied als één inrichting in de zin van de Wet milieubeheer op te vatten. Dat is een behoorlijk succes gebleken. Alle bedrijven die op de Campus actief zijn, vallen onder één koepelvergunning. Zij hoeven daardoor niet zelf een vergunningaanvraag op te stellen. De Coöperatieve Vereniging voor Milieu (CVM) is de milieutechnisch beheerder en staat voor alle zaken op het gebied van milieu aan de lat. Iedereen op het terrein moet daar lid van worden en binnen deze vereniging vindt de gezamenlijke besluitvorming over milieuaspecten plaats.
Wat zijn de gevolgen van de Omgevingswet?
De komst van de Omgevingswet brengt voor HTCE ingrijpende veranderingen met zich mee op het gebied van de vergunningverlening en de gelding van algemene regels. Met I&M is veelvuldig gesproken over deze gevolgen, met name doordat het begrip inrichting verdwijnt. Daarvoor in de plaats wordt gewerkt met het begrip milieubelastende activiteit, waarvoor in beginsel algemene regels gelden. Alleen voor een beperkt aantal activiteiten, met name Seveso-inrichtingen en RIE-installaties, geldt een vergunningplicht. Bovendien worden veel locatiegebonden milieuaspecten straks geregeld via het omgevingsplan in plaats van een vergunning of algemene rijksregels, zoals geluid, geur en trillingen. HTCE en de gemeente Eindhoven hebben behoefte aan zekerheid dat de voordelen van het werken met een koepelvergunning ook onder de Omgevingswet blijven bestaan.
Elk bedrijf op de Campus dat volgens de rijksregels meldingsplichtig is, zal die activiteiten afzonderlijk moeten melden, maakt Vogel duidelijk. Nu is de situatie nog zo dat CVM voor alle activiteiten op HTCE vergunning vraagt dan wel melding doet. Hierdoor is bijvoorbeeld voortdurend helder welke gevaarlijke stoffen op het terrein aanwezig zijn en wordt bewaakt dat vergunde maxima niet worden overschreden. Dat wordt straks anders: bedrijven mogen bij wijze van spreken allemaal een bepaalde hoeveelheid van die stoffen in bezit hebben zonder een vergunning te hoeven aanvragen. Dat betekent dat er meer van een giftig gas op het terrein als geheel aanwezig kan zijn dan gewenst. In het omgevingsplan kan de hoeveelheid aanwezige gevaarlijke stof worden begrensd. De vraag is of en zo ja hoe CVM daarbij een rol kan blijven vervullen. Verder wordt tijdens de pilot onderzocht hoe om kan worden gegaan met het normadressaat.
Samen zoeken naar antwoorden
Daarnaast is het de vraag hoe met het verdwijnen van het begrip inrichting de beschikbare milieuruimte op een goede manier kan worden verdeeld, vervolgt Vogel. Ook toezicht en handhaving zijn aandachtspunten. Stel dat er een stofje in het riool zit, dat er niet thuishoort. Wie spreek je daar dan als overheid op aan: momenteel is dat relatief eenvoudig vanwege de centrale rol van CVM als vergunninghouder. Als deze rol wegvalt zal de overheid op zoek moeten naar het overtredende bedrijf. Dit zal geen eenvoudige opgave zijn want in een lab is zoals gezegd een groot aantal verschillende bedrijven aan het werk.
Het zoeken naar een antwoord op dergelijke vragen is de inzet van de pilot omgevingsplan HTCE die eind september 2016 startte en waarin onder meer HTCE, gemeente Eindhoven en Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant en het ministerie van I&M samenwerken.
Meer regelen via omgevingsplan
Vogel: In die pilot onderzoeken we de mogelijkheden om het gemeentelijke omgevingsplan te gebruiken voor de regulering van milieuaspecten op de hele campus, zonder inzet van het begrip inrichting. In een omgevingsplan kan de gemeente bijvoorbeeld regelen dat er op een terrein slechts een bepaalde hoeveelheid van een stof aanwezig mag zijn. Tegelijkertijd zoeken we ook naar een antwoord op de vraag hoe toezicht en handhaving daarbij vorm moeten krijgen. En: hoe kunnen we de milieuruimte tussen de bedrijven op het terrein op een goede manier verdelen. Het is een behoorlijke puzzel om daar uit te komen, maar alle partijen zetten daar gezamenlijk hun schouders onder.
