De Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp (ARO) is een gezamenlijk programma van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO). ARO bestaat al sinds 2012 en op 3 oktober jongstleden informeerden de ministers van OCW en VRO de Kamer over de voortzetting van het programma.
Nederland staat voor grote opgaven. Er zijn stevige ingrepen noodzakelijk, en die vragen om ruimte – ruimte die in het drukke Nederland beperkt is. Er moeten daarom richtinggevende keuzes gemaakt en oplossingen gecombineerd worden – en altijd heeft dat invloed op onze dagelijkse leefomgeving. Het behouden, en waar mogelijk verbeteren van die leefomgeving is voor de Rijksoverheid een belangrijk doel bij het aanpakken van de grote opgaven.
Ruimtelijk ontwerpend onderzoek is een noodzakelijk instrument om samen te werken aan de samenhangende maatschappelijke en ruimtelijke opgaven. Het levert een belangrijke bijdrage aan het verkennen van toekomstmogelijkheden en het met de betrokken partijen ontwikkelen van nieuwe, doeltreffende oplossingen, voor nu en later. Oplossingen die goed onderbouwd én concreet zijn en breed gedragen worden. Oplossingen ook die toekomstbestendig zijn en die de kwaliteit van onze leefomgeving versterken.
Met ARO stimuleert het Rijk de inzet van ruimtelijk ontwerp om sneller en beter tot oplossingen te komen voor complexe ruimtelijke vraagstukken. Met ontwerpkracht breng je belangen bij elkaar, ontwikkel je nieuwe ideeën voor de grote ruimtelijke uitdagingen en leg je de basis voor plannen die passen bij een leefbaar en duurzaam Nederland.
Het doel van de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp 2026-2028 is om de voorwaarden voor de inzet van ontwerpend onderzoek te verbeteren, de kennis erover te verspreiden en de ervaring ermee te vergroten, zodat men op zoveel mogelijk plekken (zelf) aan de slag kan met deze aanpak. De focus ligt daarbij op de lokale en regionale schaal. Immers, daar, in onze directe leefomgeving, worden de effecten van concrete oplossingen zichtbaar en voelbaar. Ontwerpend onderzoek is hard nodig om de grote opgaven te vertalen naar specifieke regionale en lokale omstandigheden en betrokkenen te verenigen rond een gemeenschappelijk, gebiedseigen toekomstbeeld. De inzichten die daarbij worden opgedaan, zijn ook van belang voor opgaven elders, in vergelijkbare gebieden of op andere schaalniveaus.
Deze doelstelling is vertaald in 3 actielijnen. Samen met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie gaan we lokale initiatieven ondersteunen en meer ontwerpers, publieke en private opdrachtgevers, burgers en andere betrokkenen ervaring laten opdoen met de inzet van ontwerpend onderzoek. In regionale werkplaatsen geven we, met de inzet van ontwerpend onderzoek, ruimte aan de samenwerking tussen de relevante betrokken partijen om oplossingen voor ruimtelijk complexe gebiedsopgaven te vinden. En met onderzoekers, ontwerpers, Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven, het College van Rijksadviseurs en een veelheid aan nationale, regionale en lokale partijen ontwikkelen en verspreiden we toegankelijke en bruikbare kennis over (de voorwaarden voor) de inzet van ontwerpend onderzoek bij samenhangende ruimtelijke opgaven op lokaal en regionaal niveau.
Met de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp krijgt ruimtelijk ontwerp een stevig plek bij het aanpakken van grote ruimtelijke vraagstukken. Met een jaarbudget van 3,4 miljoen euro, waaraan beide ministeries ieder de helft bijdragen, kunnen we, in samenwerking met verschillende partners, de inzet van ruimtelijk ontwerp bij de grote opgaven echt versterken. Deze actieagenda is dan ook een uitnodiging aan iedereen om mee te denken en te doen. Het Nederland van de toekomst is een gedeelde verantwoordelijkheid.
