In de uitspraak van 17 juli 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:2916) oordeelt de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (“Afdeling”) dat het college van burgemeester en wethouders (“college”) appellant in zijn hoedanigheid van enig bestuurder, enig aandeelhouder en feitelijk leidinggevende terecht heeft aangemerkt als overtreder van de voor diens bedrijf verleende omgevingsvergunning voor (kort gezegd) het opslaan van blusschuim, zodat het college hem ondanks het nadien ingetreden faillissement van het bedrijf ook mocht aanschrijven voor het verhalen van de ter beëindiging van de geconstateerde overtredingen gemaakte kosten van bestuursdwang.
Met twee bestuursdwangbesluiten en onder aanzegging van kostenverhaal had het college het bedrijf én appellant gelast om het bij de demontage van brandblussers vrijgekomen blusschuim, voor zover dat meer bedroeg dan vergund, te verwijderen en het blusschuim dat wel in overeenstemming met de omgevingsvergunning op de bedrijfslocatie werd opgeslagen alsnog deugdelijk te verpakken. In (hoger) beroep voert appellant aan dat hij onder meer vanwege het faillissement van het bedrijf in de bezwaarfase de juridische en feitelijke macht heeft verloren om aan de opgelegde lasten te voldoen en vanwege het verlies van zeggenschap na het faillissement niet langer als overtreder kon worden aangemerkt.
De Afdeling overweegt dat bij een last onder bestuursdwang, anders dan bij een last onder dwangsom, geen sprake is van een opgelegde verplichting die door degene tot wie deze herstelsanctie is gericht moet kunnen worden nagekomen, maar van een geboden gelegenheid om - ter voorkoming van optreden van het bestuursorgaan zelf - maatregelen te treffen om de illegale situatie te beëindigen. Voor de vraag of het college in dit geval bevoegd was om bestuursdwang aan te zeggen is volgens de Afdeling daarom niet bepalend of appellant feitelijk bij machte is om de geconstateerde overtredingen te beëindigen (vgl. de Afdelingsuitspraak van 24 juli 2013, ECLI:NL:RVS:2013:3062) of dat appellant als overtreder kan worden aangemerkt (vgl. de Afdelingsuitspraak van 7 september 2022, ECLI:NL:RVS:2022:2603). Anders dan de last onder bestuursdwang, zo vervolgt de Afdeling, kan de aanzegging tot kostenverhaal (wel) alleen tot een overtreder worden gericht.
Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (vgl. bijvoorbeeld in de uitspraak van 12 juli 2023, ECLI:NL:RVS:2023:2705) gaan bestuursdwang en kostenverhaal, gelet op art. 5:25 Algemene wet bestuursrecht (“Awb”), als regel samen. Voor het maken van een uitzondering kan aanleiding bestaan, als de aangeschrevene geen verwijt valt te maken en bij het ongedaan maken van de met het recht strijdige situatie het algemeen belang in die mate is betrokken, dat de kosten redelijkerwijs niet of niet geheel voor rekening van de aangeschrevene behoren te komen. Verder kunnen andere bijzondere omstandigheden het bestuursorgaan nopen tot het geheel of gedeeltelijk afzien van kostenverhaal. Omdat appellant ten tijde van het opleggen van bestuursdwang en de aanzegging van kostenverhaal de enige bestuurder en aandeelhouder was van het bedrijf en de verweten overtredingen het gevolg waren van de bedrijfsvoering waarover appellant feitelijk zeggenschap had, heeft het college appellant terecht als overtreder aangemerkt.
Hoewel appellant sinds het faillissement van het bedrijf in de periode tussen het primaire besluit en de beslissing op bezwaar niet meer verantwoordelijk kon worden gehouden voor de naleving van de vergunningvoorschriften en ten tijde van de beslissing op bezwaar niet meer als overtreder van deze voorschriften kon worden aangemerkt, stond die omstandigheid er gelet op het voorgaande (dus) niet aan in de weg dat het college beide bestuursdwangbesluiten met de aanzegging tot kostenverhaal in stand heeft gelaten. In het faillissement ziet de Afdeling geen reden voor het maken van een uitzondering op het uitgangspunt dat bestuursdwang en kostenverhaal in de regel samengaan.
