De Raad van State heeft op 18 december 2024 geoordeeld dat er voortaan andere regels gelden voor intern salderen. Dat betekent dat bij bouw- en infrastructurele projecten intern salderen minder vaak gebruikt kan worden. Deze uitspraak is een even onverwachte als harde klap. Bedrijven die nieuwe woningbouw of infraprojecten mogelijk moeten maken, zitten nu in grote onzekerheid over welke projecten door kunnen gaan.
Intern salderen houdt in dat een activiteit binnen het projectgebied (deels) wordt gestopt. De stikstofruimte die hierdoor vrijkomt kan worden ingezet voor een nieuwe (bouw)activiteit waarbij stikstof vrijkomt. Als de optelsom van nieuwe stikstofuitstoot minus gestopte stikstofuitstoot op nul komt, is er geen natuurvergunning nodig. De Raad van State heeft dit standpunt jarenlang bevestigd.
Nu heeft de Raad van State hun standpunt aangepast, naar aanleiding van uitspraken van het Europees Hof hierover. Voortaan is in de meeste gevallen wel een natuurvergunning nodig bij intern salderen. Bovendien geldt voor intern salderen vanaf nu dat ook moet zijn voldaan aan het zogenaamde additionaliteitsvereiste. Dat houdt in dat een bouwer, ondernemer of boer bijvoorbeeld moet aantonen dat de stikstofreductie die bereikt is met het (deels) stoppen van de activiteit waarmee gesaldeerd wordt, niet nodig is om de stikstofdoelen te halen. De ervaring leert dat dit een behoorlijk zware en kostbare bewijslast kan zijn. Daarmee zal intern salderen voor bouw- en infraprojecten minder vaak een haalbare kaart zijn. Dit is een pittige tegenvaller voor de sector die toch al veel last heeft van de stikstofproblematiek.
Structurele reductie van onze stikstofuitstoot is essentieel om dit probleem op te lossen. Aangezien het kabinet de plannen om stikstof te verminderen eerder dit jaar schrapte, is er nog geen verbetering in zicht. Daarom kwamen wij samen met natuur- en milieuorganisaties en VNO-NCW vorige maand al met voorstellen om stikstofreductie te versnellen.
De Raad van State geeft aan dat als er een duidelijk uitgewerkt plan ligt waarin gemotiveerd wordt aangegeven hoe Nederland gaat voldoen aan de eisen op het gebied van stikstof en natuur, dit kan helpen met de onderbouwing voor de natuurvergunning. Helaas biedt dit echter geen directe verlichting aan ondernemers, bouwers of boeren die met deze uitspraak in moeilijkheden komen.
Daarnaast betekent deze uitspraak dat alle activiteiten en projecten die vanaf 1 januari 2020 zijn gerealiseerd met intern salderen alsnog een natuurvergunning moeten aanvragen. Met de nieuwe regels wordt dat een stuk ingewikkelder. Wel geeft de Raad van State hiervoor een termijn tot 1 januari 2030.
