Kamerbrief over elfde Voortgangsrapportage Natuur en VHR-rapportages

Staatssecretaris Rummenie (LVVN) stuurt de Tweede Kamer de elfde Voortgangsrapportage Natuur (VRN) en daarnaast informeert hij over zesjaarlijkse nationale rapportages voor de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (VHR-rapportages).

Hierbij stuur ik u, na afstemming met de provincies, de elfde Voortgangsrapportage Natuur (VRN) toe. Tevens informeer ik u hierbij over zesjaarlijkse nationale rapportages voor de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (VHR-rapportages).

In de VRN rapporteren provincies en Rijk jaarlijks gezamenlijk over de resultaten van het natuurbeleid. In de rapportage staat voortgangsinformatie over zowel het naar provincies gedecentraliseerde natuurbeleid, zoals overeengekomen in het Natuurpact in 2013, als over onderdelen van het natuurbeleid waarvoor het Rijk (geheel of gedeeltelijk) verantwoordelijk is. In deze elfde VRN rapporteren we de resultaten van het natuurbeleid in het jaar 2024.

In de VHR-rapportages rapporteert het Rijk elke zes jaar aan de Europese Commissie over de staat van de beschermde natuur onder de Vogel- en Habitatrichtlijn, en daarmee de voortgang van de uitvoering van beide richtlijnen.

Natuurnetwerk Nederland (NNN)

In 2024 richtten de provincies 2.537 hectare nieuwe natuur in, ongeveer 600 hectare meer dan in 2023. De bestuurlijk afgesproken opgave in het Natuurpact (2013) is om vóór het eind van 2027 minimaal 80.000 hectare nieuwe natuur te hebben ingericht. Zoals in de afgelopen jaren al duidelijk werd, zal dat niet in zijn geheel lukken: er wordt een restopgave na 2027 verwacht. Volgens de inschattingen in deze VRN bedraagt de omvang van deze restopgave ruim 17.000 hectare.

Zoals u weet hebben provincies, naar aanleiding van de Taskforce versnelling inrichting NNN, enkele jaren geleden realisatiestrategieën opgesteld ten behoeve van de resterende uitvoering van de ontwikkelopgave in het NNN. Ik heb met de provincies afgesproken om met behulp van onder meer de realisatiestrategieën en de Voortgangsrapportage Natuur een gezamenlijk proces uit te werken waarmee in beeld wordt gebracht:

• de voortgang in de realisatie van de natuuropgave in het NNN,

• de aard en omvang van de te verwachten restopgave,

• de oorzaken die leiden tot de opgelopen vertraging,

• en de kansen die er zijn om het realisatietempo de komende jaren te verhogen.

Eind 2024 bedroeg de totale oppervlakte natuur binnen het NNN 714.623 hectare. Provincies blijven zich onverminderd inzetten om zo spoedig als mogelijk is het NNN te realiseren.

Uitvoering motie-Podt/Grinwis

Uw Kamer heeft een motie aangenomen die de regering verzoekt om samen met de provincies te onderzoeken wat de betekenis is van volledige afronding van het NNN voor het realiseren van Europese en nationale natuurdoelen en de opgaven op het gebied van stikstof (Kamerstuk 35334, nr. 379). Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft samen met het CBS de indicator ‘Condities voor VHR-doelbereik landnatuur’ ontwikkeld. Deze indicator geeft een landelijk beeld van het potentiële doelbereik van de Vogel- en Habitatrichtlijnen op basis van condities voor milieu en ruimte.

Het VHR-doelbereik in 2021 bedroeg 46%-57%. Volledige uitvoering van het Natuurpact, waaronder het Natuurnetwerk Nederland, zorgt voor een vergroting van het VHR-doelbereik met bijna 10%. Als naast het Natuurpact ook het Programma Natuur (1e en 2e fase) en de Regeling versneld natuurherstel helemaal zijn uitgevoerd, verwacht het PBL een toename van meer dan 15%. De bijdrage van afronding van het NNN aan stikstofdoelen is niet kwantitatief te duiden.

Programma Natuur

Aanvullend op het Natuurpact hebben Rijk en provincies in het Uitvoeringsprogramma Natuur middelen beschikbaar gesteld voor maatregelen ter verbetering van de staat van instandhouding van habitat- en vogelrichtlijnsoorten en habitattypen, met name gericht op stikstofgevoelige natuur. Eind 2024 hadden de provincies circa 39% van de afgesproken maatregelen in de eerste fase (2021-2026) afgerond; eind 2023 was dit nog 25%. Voor de tweede fase (2024-2032) heeft het Rijk in 2024 € 1,35 miljard beschikbaar gesteld.

Agrarisch natuurbeheer

Agrariërs dragen substantieel bij aan het realiseren van natuurdoelen, onder andere via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). In 2024 nam het areaal toe met meer dan 5.000 hectare naar in totaal 122.238 hectare. Het kabinet heeft structureel € 500 mln. gereserveerd om de totale beoogde omvang van 280.000 ha te halen. Hiervan is via het startpakket van de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel € 200 mln. vrijgegeven. Met deze extra middelen kan het areaal ANLb groeien naar circa 195.000 hectare in 2030.

VHR-rapportages en natuurkwaliteit

De zesjaarlijkse rapportages van de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn zijn deze zomer ingediend bij de Europese Commissie en worden opengesteld voor het publiek. De resultaten schetsen een vergelijkbaar beeld als in 2019: voor bepaalde vogels en habitattypen zijn positieve ontwikkelingen zichtbaar, maar gemiddeld genomen gaat het niet goed met de beschermde natuur.

• 88% van de habitattypen en 60% van de soorten van de Habitatrichtlijn zijn nog in een ongunstige staat van instandhouding.

• Trends laten zien dat 14 van de 81 habitatrichtlijnsoorten, 48 van de 190 broedvogels en 21 van 81 niet-broedvogels afnemen (1990-2023).

• Bij 3 van de 46 habitattypen met een ongunstige staat is verbetering, bij 28 verslechtering.

In de periode 2018-2023 is de natuurkwaliteit van ecosystemen op het land voor 74% van het totale areaal laag tot vrij laag. In 79% van het totale areaal is de ecosysteemkwaliteit stabiel.

Jean Rummenie
Staatssecretaris van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur

Lees hier de kamerbrief in PDF

Persbericht: 11e voortgangsrapportage Natuur: samenwerking en realisme centraal bij versterken van Nederlandse natuur

Bijlagen

Beslisnota bij Kamerbrief over elfde Voortgangsrapportage Natuur en VHR-rapportages

Beleidsnota | 21-11-2025

Natuur in Nederland - Stand van zaken eind 2024

Rapport | 10-12-2025