Cao-norm: Norm aan de hand waarvan aanbestedingsstukken worden uitgelegd. Jur: Hof Den Bosch 1 april 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:939, r.o. 4.6.3: “Bij beantwoording van de vraag of uit de door AAFM opgegeven referenties blijkt dat zij aan de gestelde geschiktheidseisen voldoet geldt dat bij de uitleg van de referentie-eisen moet worden uitgegaan van de zogenoemde ‘CAO-norm’. Voor de uitleg van de aanbestedingsdocumenten zijn, in beginsel, de bewoordingen van de bepalingen, gelezen in het licht van de complete tekst van die documenten, van doorslaggevende betekenis. Het komt daarbij aan op de betekenis die – naar objectieve maatstaven – volgt uit de bewoordingen welke in die documenten zijn gehanteerd.”

Cassatie: De Hoge Raad onderzoekt als cassatierechter of de lagere rechter bij diens onderzoek en beslissing het recht heeft geschonden of verkeerd heeft toegepast. De feiten onderzoekt hij niet opnieuw; die neemt hij zoals de lagere rechter ze vaststelde.

Categoriemanagement: Een organisatiebreed proces, gebaseerd op een overkoepelende inkoopstrategie, dat gericht is op het scheppen van een geaccepteerd raamwerk om alle inkoopuitgaven op een gedefinieerde en goed ondersteunde wijze te managen. Lit: Rietveld 2009: blz. 221. Van der Horst en Schenk 2018: blz. 126.

Centrale aanbestedende dienst: Een aanbestedende dienst die deel uitmaakt van de Rijksoverheid, genoemd in bijlage I van Richtlijn 2014/24/EU. Wet: Art. 1.1 Aanbestedingswet 2012.

Centrale overheidsinstanties: De aanbestedende diensten die deel uitmaken van de Rijksoverheid als vermeld in bijlage I van Richtlijn 2014/24/EU, alsmede de instanties die hen zijn opgevolgd, voor zover op nationaal niveau rectificaties of wijzigingen zijn aangebracht. Wet: Art. 2 lid 1 sub 2 Richtlijn 2014/24/EU. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: blz. 134-136.

Cherry picking: De beste ideeën en elementen uit een inschrijving combineren met de beste ideeën en elementen uit (een) andere inschrijving(en).

Chinese wall: Strikte scheiding. Jur: Rechtbank Den Haag 12 september 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:10967, r.o. 5.11: “[…] is de voorzieningenrechter van oordeel dat niet is gebleken dat IM en UM bij hun inschrijving niet aan het bepaalde in de Selectieleidraad over concerninschrijvingen hebben voldaan. IM en UM hebben toegelicht dat zij weliswaar onderdeel zijn van dezelfde holding en gevestigd zijn op hetzelfde adres, maar volledig onafhankelijk van elkaar opereren. Dit is vormgegeven door aparte personele bezettingen, geheimhoudingsverklaringen in de arbeidsovereenkomsten, gescheiden delen van het pand, aparte beveiligde IT-omgevingen, aparte winst- en verliesrekeningen (en over en weer geen inzage in de winst- en verliesrekening van de ander). […]” Lit: Van Romburgh 2017: blz. 7.

Circulair inkopen: Borgen dat de producten die worden ingekocht volgens de principes van de circulaire economie zijn gemaakt of tot stand zijn gekomen en dat de producten ook na gebruik weer opnieuw zullen worden verwerkt.

Clusteren: Zie Samenvoegen.

Clusterverbod: Verbod op het onnodig samenvoegen van (overheids)opdrachten. Wet: Art. 1.5 Aanbestedingswet 2012. Jur: Hof Den Bosch 1 december 2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:4943, r.o. 6.20: “Transvision betoogt – kort samengevat – dat er sprake is van ongeoorloofde clustering van vervoersopdrachten omdat er bij de verschillende vervoersstromen (WMO-, leerlingen-, zwem-, wsw- en haltetaxivervoer) die zijn aanbesteed geen sprake is van één economische en technische functie, noch van functies die onderling verweven zijn. Dat betoog verwerpt het hof. […] Het hof deelt dan ook het (voorlopig) oordeel van de voorzieningenrechter dat in de door de Gemeenten gekozen nieuwe opzet geen sprake is van een clustering van ongelijksoortige opdrachten, maar van één opdracht.”

Codificatie: Het vastleggen in wetten c.q. geschreven rechtsregels. Richtlijn 2014/24/EU beoogt bijvoorbeeld ook de jurisprudentie van het HvJ EU vast te leggen.

Collusie: Een illegale heimelijke verstandhouding waarbij de overheid betrokken is. Een vorm van corrupte samenspanning, ontstaan uit gemeenschappelijke belangen om het gedeelde eigenbelang te doen prevaleren boven al het andere. Denk bijvoorbeeld aan ‘mededingingsbeperkende afspraken’, ‘ongeoorloofd vooroverleg’ en/of ‘verboden prijsafspraken’.

Combinant: Deelnemer aan een combinatie. Jur: Rechtbank Limburg 11 september 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:8790, r.o. 4.5: “De hoofdregel, zoals die in de jurisprudentie is ontwikkeld (vgl. ECLI:RBLE:2010: BN2970 en ECLI:RBSGR:2011:BP1988), is dat indien een combinatie van bedrijven heeft ingeschreven, slechts die combinatie in rechte kan opkomen tegen een gunningsbesluit. Een combinatie die niet in rechte opkomt, heeft haar rechten verwerkt. Een combinant die zelfstandig op eigen naam een vordering heeft ingesteld, terwijl de combinatie dat heeft nagelaten, heeft geen belang bij die vordering.”

Combinatie: Een samenwerkingsverband van ondernemers. Wet: Art. 19 lid 2 Richtlijn 2014/24/EU. Jur: Rechtbank Den Haag 11 oktober 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:12166, r.o. 5.1.1: “Dit verweer slaagt. Uit de door de Gemeente overgelegde eigen verklaringen van zowel [eiseres] als [X] volgt dat beide bedrijven als combinatie met elkaar op de aanbesteding hebben ingeschreven. [eiseres] heeft dit als zodanig ook niet weersproken. Het is dan ook uitsluitend deze combinatie die binnen de daarvoor geldende termijn in rechte kan opkomen tegen een gunningsvoornemen. […]”

Combinatieovereenkomst: Een samenwerkingsovereenkomst tussen marktpartijen die gezamenlijk, als combinatie, op een aanbesteding inschrijven. Wet: Beleidsregels Combinatieovereenkomsten van 31 maart 2013, Staatscourant 5 april 2013, nr. 5. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: blz. 87.

Commissie: Afkorting voor (de) ‘Europese Commissie’.

Commissie van Aanbestedingsexperts: Deze Commissie is ingesteld door de Minister van Economische Zaken om de kwaliteit van het plaatsen van overheidsopdrachten in Nederland te verbeteren. Zij brengt niet-bindende adviezen uit (https://www.commissievanaanbestedingsexperts.nl). Lit: Van der Velden en Van der Woerdt 2014, blz. 177 e.v. Fimerius, 2016: blz. 124 e.v.

Communautair recht: Wet- en regelgeving op het gebied van de Europese Unie.

Communautaire wetgeving: Wetgeving op het gebied van de Europese Unie.

Comply or explain: Pas toe, of leg uit. Zie ‘Pas toe, of leg uit’.

Concernverklaring: Verklaring die inschrijvers behorende tot een concern in een voorkomend geval moeten aanleveren. Jur: Rechtbank Overijssel 19 september 2018, ECLI:NL:RBOVE:2018:3560, r.o. 4.12: “De geëiste concernverklaring is allereerst niet discriminerend omdat van onderscheid naar nationaliteit geen sprake is. Daarnaast is geen sprake van (ongeoorloofde) ongelijke behandeling. Hoewel inschrijvers die onderdeel uitmaken van een concern in tegenstelling tot inschrijvers die geen onderdeel uitmaken van een concern, een concernverklaring dienen over te leggen, leidt dit niet tot ongelijkheid. Van gelijke gevallen is geen sprake en het onderscheid is bovendien objectief gerechtvaardigd. ‘Concern-inschrijvers’ verkeren immers niet in dezelfde (vennootschapsrechtelijke) situatie als ‘niet-concerninschrijvers’. […]”

Concessiedocument: Elk document dat door de aanbestedende dienst of aanbestedende instantie wordt opgesteld of vermeld ter omschrijving of ter bepaling van onderdelen van de concessie of de procedure, met inbegrip van de aankondiging van de concessie, de technische en functionele eisen, de voorgestelde concessievoorwaarden, formats voor de presentatie van documenten door gegadigden en inschrijvers, informatie over algemeen geldende verplichtingen en alle aanvullende documenten. Wet: Art. 5 lid 1 sub 12 Richtlijn 2014/23/EU.

Concessieopdracht: een concessieopdracht voor diensten of een concessieopdracht voor werken. Wet: Art. 1.1 Aanbestedingswet 2012. Lit: Van Garsse 2016: blz. 133 e.v.

Concessieopdracht voor diensten: Een schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel die is gesloten tussen één of meer dienstverleners en één of meer aanbestedende diensten of speciale-sectorbedrijven en die betrekking heeft op het verlenen van andere diensten dan die welke vallen onder overheidsopdracht voor werken, en waarvoor de tegenprestatie bestaat uit hetzij uitsluitend het recht de dienst die het voorwerp van de overeenkomst vormt, te exploiteren, hetzij uit dit recht en een betaling. Wet: Art. 1.1 en deel 2a Aanbestedingswet 2012. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 6.8.3.

Concessieopdracht voor werken: Een schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel die is gesloten tussen één of meer aannemers en één of meer aanbestedende diensten of speciale-sectorbedrijven en die betrekking heeft op: a. de uitvoering of het ontwerp en de uitvoering van werken die betrekking hebben op een in bijlage I van Richtlijn 2014/23/EU aangewezen activiteit, of b. een werk dan wel het verwezenlijken, met welke middelen dan ook, van een werk dat voldoet aan de eisen van de aanbestedende dienst of het speciale-sectorbedrijf die een beslissende invloed uitoefenen op het soort werk of op het ontwerp van het werk, waarvoor de tegenprestatie bestaat uit hetzij uitsluitend het recht het werk dat het voorwerp van de opdracht vormt, te exploiteren, hetzij uit dit recht en een betaling. Wet: Art. 1.1 en deel 2a Aanbestedingswet 2012. Lit: De Wit 2012: blz. 176-179. Van der Horst en Schenk 2018: par. 6.8.2.

Concessieovereenkomst: Zie Concessieopdracht.

Conclusie A-G (1): De (onafhankelijke) conclusie (aanbeveling/overweging) van de advocaat-generaal voorafgaande aan een arrest van het Hof van Justitie (EG/EU). Jur: Rechtbank Oost-Brabant 20 oktober 2016, ECLI:NL:RBOBR:2016:5831, r.o. 4.7: “[…] betreft het in de Europese zaak een conclusie, waaraan niet dezelfde waarde kan worden toegekend als aan een uitspraak van de rechterlijke instantie waarvoor deze conclusie geschreven is en aan wie gevraagd is onder meer op dit punt een prejudiciële vraag te beantwoorden (HR 27 maart 2015, ECLI:NLHR:2015:757). […]”

Conclusie A-G (2): De (onafhankelijke) conclusie (aanbeveling/overweging) van de advocaat-generaal voorafgaande aan een arrest van de Hoge Raad.

Concordia Finse bussen: Korte benaming voor het arrest HvJ EG 17 september 2002 in zaak C-513/99 (Concordia Finse bussen). Relevant in verband met gunningscriteria.

Concurrentiegerichte dialoog: Een procedure waaraan alle ondernemers mogen verzoeken deel te nemen en waarbij de aanbestedende dienst een dialoog voert met de tot de procedure toegelaten gegadigden, ten einde één of meer oplossingen te zoeken die aan de behoeften van de aanbestedende dienst beantwoorden en op grond waarvan de geselecteerde gegadigden zullen worden uitgenodigd om in te schrijven. Wet: Artt. 2.28 t/m 2.29 Aanbestedingswet 2012 Lit: Chao 2014: blz. 219 e.v. Van der Horst en Schenk 2018: par. 9.4.

Conformiteitenlijst: Lijst (inschrijvingsdocument) waarop inschrijvers (kunnen) aangeven, dat zij voldoen aan (zich conformeren) aan de in de aanbestedingsprocedure gestelde eisen. Jur: Rechtbank Den Haag 7 november 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:14119, r.o. 4.1: “[…] In paragraaf 7 van de aanbestedingsleidraad is opgenomen dat, kort gezegd, de aanbieder van alle op de conformiteitenlijst genoemde eisen dient te verklaren of er zonder voorbehoud aan wordt voldaan, waartoe in de daarvoor bestemde kolom ‘ja’ dient te worden ingevuld dan wel ‘NVT’ indien niet op een bepaald perceel of op de logeervoorziening wordt ingeschreven. Daarbij is de aanbieder er uitdrukkelijk op attent gemaakt dat, indien geen antwoord wordt gegeven, dit leidt tot terzijdelegging van de inschrijving […]”

Consensusmodel: Beoordelingsmethode waarbij de (individuele) beoordelaars (uiteindelijk) op basis van overleg en argumenten gezamenlijk tot een oordeel (overeenstemming) komen. Lit: Pijnacker Hordijk, Van der Bend en Van Nouhuys 2009: blz. 433.

Considerans (1): De aanhef van een aanbestedingsrichtlijn. Zie ook Overwegingen.

Considerans (2): De aanhef van een overeenkomst, waarin overwegingen zijn vermeld om tot de overeenkomst te komen.

Contract: Benaming voor een schriftelijke overeenkomst.

Contractbeheer: Contractbeheer heeft als doel de interne organisatie te voorzien van voldoende inzicht in lopende contracten, welke afspraken er zijn gemaakt en welke opties er mogelijk zijn en wanneer de overeenkomsten expireren. Essentieel voor contractbeheer is een goede administratie. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: blz. 123.

Contracteren: Komen tot en vastleggen van een contract.

Contractmanagement: Het op operationeel niveau managen van alle in het contract vastgelegde verantwoordelijkheden, verplichtingen, procedures, afspraken, voorwaarden en tarieven, plus het managen van alle onduidelijkheden, hiaten en gewenste wijzigingen in het contract met als doel de met het contract beoogde doelstellingen te realiseren. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 4.10.1.

Contractsoverneming: Een partij bij een overeenkomst kan haar rechtsverhouding tot de wederpartij met medewerking van deze laatste overdragen aan een derde bij een tussen haar en de derde opgemaakte akte. Wet: Art. 6: 159 BW.

Contractsvrijheid: Vrijheid om te contracteren (contractvrijheid/contracteringsvrijheid). Jur: Rechtbank Amsterdam 22 januari 2013, ECLI:NL:RBAMS:2013:BZ0664, r.o. 4.3: “Bij het sluiten van overeenkomsten is contractsvrijheid het uitgangspunt. Dit betekent dat het een partij in beginsel vrij staat om een overeenkomst te sluiten (of niet te sluiten) met wie hij of zij wil. Indien een aanbestedende dienst echter een aanbestedingsprocedure heeft georganiseerd en een of meerdere inschrijvers daarop hebben ingeschreven en voor gunning in aanmerking komen, staat het een aanbestedende dienst niet zonder objectieve rechtvaardiging meer vrij om deze aanbestedingsprocedure in te trekken en tot een heraanbesteding van dezelfde opdracht over te gaan. […]”

Contractvoorwaarden: De voorwaarden (en bedingen) van het contract (de schriftelijke overeenkomst).

Contradictoir debat: Een daadwerkelijk (op tegenspraak) debat tussen een aanbestedende dienst en een inschrijver naar aanleiding van een abnormaal lage inschrijving. Wet: Art. 2.116 leden 1 t/m 3 Aanbestedingswet 2012. Jur: HvJ EU 18 december 2014 in zaak C-568/13 (Data Medical Service), r.o. 48: “Het bestaan van een daadwerkelijk contradictoir debat tussen de aanbestedende dienst en de gegadigde, op een nuttig tijdstip in de procedure van het onderzoek van de inschrijvingen, opdat laatstgenoemde kan bewijzen dat zijn inschrijving serieus is, vormt bijgevolg een vereiste van richtlijn 92/50 om willekeurig optreden van de aanbestedende dienst te voorkomen en een gezonde mededinging tussen de ondernemingen te garanderen […].”

Corruptie: Het verschijnsel waarbij iemand een ander omkoopt of zich laat omkopen om bepaalde zaken gedaan te krijgen. Een voorbeeld van corruptie is het betalen of aannemen van steekpenningen. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: blz. 37, 39, 47 en 48.

CPV: Common Procurement Vocabulary. De gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten, vastgesteld bij Verordening (EG) nr. 2195/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 5 november 2002 betreffende de gemeenschappelijke woordenlijst overheidsopdrachten (CPV) (PbEG 2002, L 340). Een uniform classificatiesysteem om door middel van dezelfde numerieke codes de omschrijving van het voorwerp van opdrachten te standaardiseren. Wet: Art. 1.1 Aanbestedingswet 2012 en Verordening (EG) nr. 213/2008 van 28 november 2007, PbEU L 74 van 15 maart 2008. Lit: Van der Horst en Schenk 2018: par. 6.12.2.

CPV-verordening: Verordening (EG) nr. 213/2008 van 28 november 2007, PbEU L 74 van 15 maart 2008 waarin de CPV-codes zijn vermeld.

Cumulatie van ervaring(en): Optellen van ervaring(en) in verband met het (kunnen) voldoen aan een geschiktheidseis (selectiecriterium). Jur: HvJ EU 4 mei 2017 in zaak C-387/14 (Esaprojekt sp. z o.o.), r.o. 54: “[…] dat het een ondernemer niet toestaat een beroep te doen op de draagkracht van een andere entiteit in de zin van artikel 48, lid 3, van deze richtlijn, door de kennis en de ervaring van twee entiteiten, die elk op zich niet beschikken over de voor de uitvoering van een bepaalde opdracht gevraagde bekwaamheden, samen te tellen, in het geval de aanbestedende dienst meent dat de betrokken opdracht ondeelbaar is in die zin dat deze door één ondernemer moet worden uitgevoerd […].”

Curia: Vindplaats van Europese jurisprudentie (www.curia.europa.eu).

CvAe: Afkorting voor Commissie van Aanbestedingsexperts.

C-zaken: Arresten van het HVJ EU worden aangeduid met zaak C, een nummer en het jaar dat de zaak aanhangig is gemaakt.