Infomil heeft een handige leidraad ontwikkeld bij de Landelijke handhavingsstrategie: https://www.infomil.nl/onderwerpen/integrale/handhaving/vragen-antwoorden/vragen-en-antwoorden-6/@88409/dwangsom_-_hoe_hoog/ Deze Leidraad geeft een antwoord op de vraag, met welke factoren rekening kan worden gehouden om (onder meer) de hoogte van de dwangsom ‘op maat’ op te kunnen leggen:
De ernst van de overtreding: de gevolgen (vrijwel nihil, beperkt, van belang of aanzienlijk, dreigend of onomkeerbaar)
De omvang en activiteiten van de onderneming (kleiner of groter kan invloed hebben op de hoogte van de dwangsom)
De omvang en ernst van de milieuschade
De mate van overlast
De vereiste investeringen om de overtreding (verder) te voorkomen
De lengte van de begunstigingstermijn (per situatie kan die anders uitvallen)
In de Leidraad is vervolgens een uitgebreide tabel opgenomen, waarin per compartiment mogelijke overtredingen zijn genoemd, compleet met kwalificatie van de overtreding, mogelijke sanctie, voorgestelde hoogte van de dwangsom en bijbehorende begunstigingstermijn. Bestuursorganen mogen zich daardoor laten leiden, maar het hoeft niet (discretionaire bevoegdheid). De motiveringsplicht blijft altijd! Als en voor zover het handhavende bestuursorgaan de Leidraad tot eigen beleidskader wil maken, dan moet het bestuursorgaan dat ook duidelijk zo vaststellen en naar buiten toe bekendmaken. Zie ook paragraaf 2.3.
Wordt een ondernemer geconfronteerd met een dwangsom, waartegen hij geen bezwaar of beroep instelt en waarbij de last keurig wordt nageleefd, dan is het handig om alvast in de agenda te zetten wanneer het verzoek tot opheffing kan worden ingediend. Dat is een jaar na het van kracht worden van de beschikking en alleen in de situatie dat de dwangsom gedurende dat jaar niet verbeurd is. De ondernemer moet er dan wel rekening mee houden dat het bevoegd gezag mogelijk nog eens zal controleren of de overtreding inderdaad beëindigd is.
De dwingende volgorde voor en na de last onder dwangsom
1. Controles door toezichthouders
– Constatering overtreding(en)
– Brief bestuursorgaan met daarin constateringen en instructies aan overtreder
– Hercontroles; constatering overtreding(en)
2. Last onder dwangsom (artikel 5:32 Awb)
– Brief bestuursorgaan met voornemen tot opleggen last onder dwangsom
– Bestuursorgaan hoort belanghebbende (hoorplicht: zienswijze)
– Besluit bestuursorgaan met last onder dwangsom met begunstigingstermijn
– Bezwaar en beroep
3. Overtreding last (artikel 5:33 Awb)
– Moment van overtreding van de last na verstrijken begunstigingstermijn = verbeurte dwangsom = moment van ontstaan betalingsverplichting direct op grond van de wet
– Betaaltermijn: betalen dwangsom binnen 6 weken na verbeurte
4. Verzenden nota (niet wettelijk verplicht)
– Bestuursorgaan stuurt op of direct na moment verbeurte aan overtreder uitnodiging tot betaling door verzenden van een ‘nota’ – geen bezwaar en beroep
5. Invorderingsbeschikking (artikel 5:37 Awb)
– Als niet tijdig betaald is, is overtreder ‘in verzuim’ en moet ook rente gaan betalen (artikel 4:97 Awb)
– Voornemen/concept invorderingsbeschikking (brief)
– Bestuursorgaan hoort belanghebbende (hoorplicht)
– Vaststellen invorderingsbeschikking: na moment van verstrijken begunstigingstermijn, maar altijd binnen 1 jaar na verbeurte (artikel 5:35 Awb)
– Bezwaar en beroep
6. Aanmaning (artikel 4:112 Awb)
– Te stellen betaaltermijn: 2 weken
– Civiel recht; geen bezwaar en beroep
7. Dwangbevel (artikel 4:117 Awb)
– Beschikking van bestuursorgaan, betekend door deurwaarder
– Op z’n vroegst: 8 weken na verbeurte (= 6 weken + 2 weken)
– Civiel recht; geen bezwaar of beroep maar alleen civiel executiegeschil
