De bodem heeft tal van belangrijke functies voor mens, plant en dier. Van oudsher heeft de bodem vooral gediend voor het telen van landbouwgewassen, van het grondwater maakten wij ons drinkwater. Daarnaast wordt de ondergrond gebruikt voor velerlei andere functies zoals infrastructuur, bodemenergie, opslag en ondergronds bouwen. Afhankelijk van de functie moet een bepaalde kwaliteit worden nagestreefd. Historische verontreinigingen van bodem en grondwater uit het verleden (bijvoorbeeld oude stortplaatsen) kunnen daarbij een belangrijke belemmering vormen. In ruimtelijke plannen wordt steeds meer aandacht besteed aan het ordenen van de ondergrond teneinde de ondergrond zo goed mogelijk te gebruiken. De verontreinigingsaffaire ‘Lekkerkerk’ in 1980 was een aanzet tot ambitieuze doelstellingen om alle gevallen van bodemverontreiniging in Nederland multifunctioneel te saneren. Dat uitgangspunt was te hoog gegrepen en wordt met de inwerkingtreding van de Omgevingswet definitief verlaten. Tegelijkertijd moeten nieuwe verontreinigingen altijd voorkomen worden en hiervoor moeten maatregelen en voorzieningen getroffen worden op plaatsen waar bodemverontreiniging kan ontstaan. Uiteindelijk zal de bodem voldoende schoon moeten zijn om de functies voor mens, dier en plant te kunnen vervullen.
In dit handboek wordt de complexe en veelomvattende regelgeving op het gebied van het bodembeschermingsrecht uiteengezet en toegelicht aan de hand van de praktijk en jurisprudentie. Omdat in het bodembeschermingsrecht technische, chemische en geo(hydro)logische begrippen een voorname rol spelen, worden deze ook belicht. Wij hebben een zo volledig mogelijk overzicht willen verschaffen, dus zowel de juridische, de technische en de ruimtelijke invalshoek. In dit handboek wordt dit gedaan aan de hand van de systematiek van het nieuwe instrumentarium van de Omgevingswet.
De eerste versie van dit handboek was geschreven in 2013. Op 1 januari 2024 gaat (waarschijnlijk) de Omgevingswet in werking treden waardoor het bodembeschermingsrecht ingrijpend wordt gewijzigd. De inzichten uit de Wet bodembescherming zullen – alleen al door het eerbiedigende overgangsrecht – nog lange tijd relevant blijven. In dit handboek wordt daarom ook ingegaan op de bepalingen en relevante jurisprudentie onder de Wet bodembescherming.
Wij hopen van harte dat het handboek behulpzaam zal zijn in uw praktijk.
Peter-Arjen Boers
Tjeerd van der Meulen
Jacco Schuurman
Igor van der Wal
