Onderwerp: Initiatiefvoorstel Een initiatiefvoorstel is vergelijkbaar met een raadsvoorstel van B&W, maar wordt ingediend door een individueel raadslid, of enkele raadsleden. Voor een initiatiefvoorstel gelden dan ook dezelfde vormvereisten als voor de raadsvoorstellen van B&W. Een initiatiefvoorstel kan worden ingediend als B&W over het betreffende onderwerp om wat voor reden dan ook geen voorstel (of een in de ogen van de indiener verkeerd voorstel) heeft ingediend. ChristenUnie & PvdA Raadsrapporteurs en Verbonden Partijen Gemeente Overbetuwe

Ons kenmerk: 21rv000012

Nummer: Nummer

Elst, 17 februari 2021

AAN DE RAAD

1. Voorstel

1. Vaststellen het kaderstellend document ‘Raadsrapporteurs en Verbonden Partijen Gemeente Overbetuwe’;

2. Instemmen met voortzetting van het raadsrapporteurschap voor de Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) en het Werkgeversservicepunt (WSP), zoals reeds door de raad is vastgesteld op 7 juli 2020, waarbij het kaderstellend document genoemd onder 1 automatisch van toepassing is op de Gemeenschappelijke Regelingen ODRA en WSP, tot de eerste raadsvergadering van de volgende gemeenteraadsperiode;

3. Instemmen met de benoeming van twee raadsrapporteurs voor de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen;

4. De volgende twee raads- of burgerleden - die momenteel tijdelijk zitting hebben in de regionale agendacommissie - te benoemen tot raadsrapporteur voor de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen, tot de eerste raadsvergadering van de volgende gemeenteraadsperiode:

-XXXXX

-XXXXX

2. Inleiding

Rondom de positie van gemeenteraden ten opzichte van verbonden partijen bestaan er de nodige dilemma’s. Landelijk zijn er rapporten verschenen over de vraag of en in hoeverre gemeenten invloed kunnen uitoefenen op met name de publiekrechtelijke samenwerkings- vormen. Duidelijk is dat hier heel verschillend over wordt gedacht.

Zeker is dat het aandeel van de gemeentelijke uitgaven in Gemeente Overbetuwe dat via verbonden partijen loopt in 2021 richting € 12 miljoen gaat. De verbonden partijen met de ons bekende afkortingen en de hoogste financiële bijdragen zijn de Modulaire Gemeenschappelijke Regeling sociaal domein centraal Gelderland (MGR SDCG), de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM), de BVO Doelgroepenvervoer Regio Arnhem Nijmegen (BVO DRAN) en de Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA).

Bij al deze gemeenschappelijke regelingen (verder GR’s) leeft de vraag hoe het primaat van de raad nog gewaarborgd kan worden, als de beslissingen over een substantieel deel van de begroting in regionale verbanden genomen worden? Kan de gemeenteraad nog sturing geven aan de verbonden partijen, of heeft de raad het nakijken en kan hij nog slechts zijn frustratie kwijt in ‘zienswijzen’ op regionale stukken?

In de gemeenteraad van Overbetuwe wordt regelmatig aandacht besteed aan verbonden partijen en de invloed daarop van onze gemeente(raad). In discussies wordt dikwijls de vraag opgeworpen of en hoe de raad invulling geeft aan zijn kaderstellende en controlerende rol.

Om deze taken beter te kunnen uitoefenen zijn enkele raads- en burgerleden benoemd als raadsrapporteur voor de ODRA en het Werkgeversservicepunt (WSP). Tijdens het RTGC van 19 maart 2019 is er een bewuste afweging gemaakt om aan het begin van de pilot met het benoemen van raadsrapporteurs geen taakomschrijving vast te leggen en eerst aan de slag te gaan om gaandeweg te ervaren wat werkt. Gelet op het verstrijken van een pilotperiode van twee jaar en het toegenomen belang van een goede aansturing en controle van verbonden partijen is het raadzaam om de taken en verantwoordelijkheden van raadsrapporteurs eenduidig en duidelijk te beschrijven.

Daarnaast voorziet het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) Zie Nota van wijziging wetsvoorstel wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl en Wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen en enige andere wetten in verband met het versterken van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen | Tweede Kamer der Staten-Generaal in een adviescommissie voor raden per GR. Het is de verwachting dat gemeenteraden zich naar aanleiding van voorgenoemde wetswijziging ook anders zullen moeten gaan organiseren, in navolging van zoals dat momenteel met betrekking tot de Groene Metropoolregio plaatsvindt. Een beschrijving die rekening houdt met bovenstaande is terug te vinden in het kaderstellend document ‘Raadsrapporteurs en Verbonden Partijen Gemeente Overbetuwe’. In dit document worden een algemeen kader en procesgang voor raadsrapporteurs beschreven.

Specifieke opdracht voor raadsrapporteurs bij ‘Groene Metropoolregio’

In de regio Arnhem-Nijmegen wonen bijna 800.000 inwoners. De regio Arnhem-Nijmegen staat voor uitdagingen op het gebied van verstedelijking, wonen, werk en bereikbaarheid, maar ook op nieuwe thema’s zoals klimaat, energie, circulariteit, gezondheid en leefkwaliteit.

Met een nieuwe Regionale Agenda vertalen de 18 regiogemeenten hun gezamenlijke visie ‘Groene Metropoolregio’ naar vijf centrale opgaven, met daarbinnen gerichte speerpunten en concrete acties. De vijf centrale opgaven zijn: een verbonden regio, een productieve regio, een circulaire regio, een ontspannen regio en een groene groeiregio.

De gemeenteraad beslist voortaan jaarlijks zelf aan welke regionale opgaven Gemeente Overbetuwe wil deelnemen, inclusief het budget en mandaat dat daarbij wordt verleend.

Om goed voorbereid te zijn op de te nemen besluiten binnen de regio Arnhem-Nijmegen, de Groene Metropoolregio, en de voortgang proactief te kunnen volgen, is het voorstel om een specifieke opdracht met betrekking tot de Groene Metropoolregio en het functioneren daarbij van raadsrapporteurs vast te stellen. Deze opdracht is terug te vinden in het kaderstellend document ‘Raadsrapporteurs en Verbonden Partijen Gemeente Overbetuwe’.

Voor de ODRA en het WSP zijn op dit moment geen specifieke opdrachten geformuleerd.

Benoemingsperiode raadsrapporteurs

Op dit moment heeft de raad rapporteurs benoemd voor de ODRA en het WSP. Destijds is voor de ODRA gekozen onder meer vanwege de financiële bijdrage door de Gemeente Overbetuwe en de relevantie van de ODRA voor de invoering van de Omgevingswet. De keuze voor het WSP betreft het maatschappelijke belang voor onze gemeente. Om de pilot daadwerkelijk een pilot-karakter te geven, is destijds de afweging gemaakt geen raadsrapporteurs te benoemen voor een derde GR, zoals bijvoorbeeld de BVO DRAN.

Voorgesteld wordt om de benoemingen voor de ODRA en het WSP te herbevestigen en twee nieuwe raadsrapporteurs te benoemen voor de Groene Metropoolregio. Het is gewenst om de periode tot wanneer de benoemingen fungeren uitdrukkelijk en gelijkluidend vast te leggen. Aangezien in maart 2022 gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden is het voorstel om de raadsrapporteurs te benoemen tot de eerste raadvergadering van de volgende gemeenteraadsperiode (naar verwachting rond 1 april 2022) en de raad in de nieuwe samenstelling te laten beslissen over de aanwijzing van raadsrapporteurs in de raadsperiode van voorjaar 2022 tot voorjaar 2024 en van voorjaar 2024 tot voorjaar 2026.

Benoemingen vinden plaats voor een periode van twee jaar, waarna herbenoeming kan plaatsvinden voor een periode van maximaal twee jaar en/of nieuwe raadsrapporteurs worden benoemd, eveneens voor een periode van twee jaar.

3. Doel en beoogd effect

Meer grip op de regionale samenwerking ten bate van kaderstellende en controlerende rol van de raad met name wat betreft GR’s, door het zoeken van verbinding met alle betrokkenen om informatie op te halen, verdieping te zoeken en alle fracties in de raad breed en op eenzelfde manier te informeren.

4. Argumenten

Met het voorstel komt er een eenduidige en duidelijke beschrijving van taken en verantwoordelijkheden van raadsrapporteurs bij aangewezen GR’s en verbonden partijen, welke middels een RondeTafelGesprek (RTG) en een voorbereidende vergadering raadsbreed zijn afgestemd. Verder worden voor het eerst raadsrapporteurs benoemd bij de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen. Ook worden regels gesteld voor de periode waarvoor de benoeming van raadsrapporteurs geldt.

5. Kanttekeningen en risico’s

Met het formaliseren van het raadsrapporteurschap door het vastleggen van activiteiten en processen, worden er door de raad onderling afspraken gemaakt die verwachtingen scheppen. Dit betreft bijvoorbeeld (tijds-)inspanning en (-)inzet van raadsrapporteurs voor specifieke GR’s en ook voor het vormgeven van onderlinge samenwerking en het gebruik van bepaalde aanpakken, zoals bijvoorbeeld de methode Duisenberg.

Het vervullen en uitvoeren van het raadsrapporteurschap op basis van deze formalisering kan mogelijk leiden tot (tijds)druk bij (kandidaat)raadsrapporteurs. Dit voorstel met voorgesteld besluit is uitdrukkelijk bedoeld als eerste leidraad bij en richting voor het verder vormgeven van raadsrapporteurs in de Gemeente Overbetuwe. Het is bedoeld als een beroep op het zelforganiserende en creatieve vermogen van de gezamenlijke raad; om de gehele raad uit te dagen tot creativiteit en tot (slim) verdelen van raadsbrede taken en als oproep tot samenwerking en vertrouwen op basis van individuele talenten en kwaliteiten, dwars door politieke kleuring heen. De ontwikkeling en het (succesvol) gebruik van raadsrapporteurs hangt af van de inzet door de raad als geheel.

De initiatiefnemers van dit raadsvoorstel zijn en blijven beschikbaar om op de lange(re) termijn actief betrokken te zijn en mee te denken bij de verdere vormgeving, indien gewenst.

6. Financiën

Uitvoering als integraal onderdeel van verantwoordelijkheden (burger)raadsleden zonder separate (financiële) vergoeding.

7. Vervolg

Planning

Het college is conform art. 147a, lid 4 Gemeentewet en art. 48 Reglement van orde politieke avond gemeente Overbetuwe 2020, gevraagd om binnen 20 werkdagen schriftelijk zijn wensen en bedenkingen kenbaar te maken. De eventuele wensen en bedenkingen van het college worden als bijlage bij dit initiatievoorstel gevoegd.

Dit initiatiefvoorstel wordt behandeld in de voorbereidende vergadering op 10 maart 2021, gevolgd door de raadsbehandeling op 23 maart 2021.

Na behandeling in de raad kan de samenwerking met de raadsrapporteurs volgens voorstel door de Griffie worden opgepakt, indien gewenst in samenwerking met de initiatiefnemers van dit initiatiefvoorstel.

Communicatie

Communiceren van benoemingen raadsrapporteurs naar betreffende verbonden partij(en) via/door benoemde raadsrapporteurs in samenwerking met de Griffie, voor zover van toepassing.

Participatie

Door raadsrapporteurs per GR en in onderlinge samenwerking volgens het voorstel.

Evaluatie

De evaluatie vindt plaats in februari van zowel het tweede jaar van de raadsperiode als in het jaar waarin de raadsperiode eindigt.

Ondertekening indieners initiatiefvoorstel:

Hanny van Brakel (ChristenUnie)

Elbert Elbers (Partij van de Arbeid)

8. Relevante stukken

• Kaderstellend document ‘Raadsrapporteurs en Verbonden Partijen Gemeente Overbetuwe’ (21bij02705)

• Terugkoppeling tussentijdse evaluatie raadsrapporteurs 10 december 2020

• Concept-Raadsbesluit (21rb000014)

Technische vragen dienen uiterlijk de donderdagmorgen om 08.00 uur voor de betreffende politieke avond te worden gesteld via griffie@overbetuwe.nl.

RAADSRAPPORTEURS EN VERBONDEN PARTIJEN GEMEENTE OVERBETUWE (21bij02705)

Algemeen kader

Doel	meer grip op de samenwerking ten bate van kaderstellende en controlerende rol van Gemeenteraad Overbetuwe (verder Raad) met name wat betreft Gemeenschappelijke Regelingen (verder GR’s), door het zoeken van verbinding met alle betrokkenen om informatie op te halen, te delen en de verdieping te zoeken; breed informeren Raad om de Raad (beter) in positie te brengen.
Rol	contactpersoon/aanspreekpunt voor en vertegenwoordiging van Raad Overbetuwe voor alle betrokken partijen (zie relevante betrokkenen); rapporteur in de Raad als signaleringsfunctie bij relevante informatie over afwijkingen of ontwikkelingen voor een specifieke GR; bruggenbouwer naar andere deelnemende raden om standpunten gezamenlijk naar voren te brengen en waar mogelijk (pragmatisch) samen te werken; inhoudelijke voorbereiding en agenderen van besluiten met betrekking tot en besluitvorming binnen GR’s is en blijft de verantwoordelijkheid van het gemeentelijk lid Algemeen Bestuur (AB); in samenwerking gezamenlijk eigenaar van het functioneren van de raadsrapporteurs al dan niet door inzet van een Raadsrapporteurcoördinator (Griffie, Raads- of Burgerlid of Raadsrapporteur).
Relevante betrokkenen (alle communicatie in samenwerking met/via Griffie)	Inwoners Gemeente Overbetuwe en deelnemende (buur)gemeenten; Raads- en Burgerleden Overbetuwe; Verbonden partij; Portefeuillehouder/lid Algemeen Bestuur vanuit Overbetuwe; Ambtelijk contactpersoon Overbetuwe verbonden partij; Raads- en Burgerleden deelnemende (buur)gemeenten al dan niet via Griffie van deelnemende (buur)gemeenten.
Ambitie verantwoorde-lijkheden per geprioriteerde GR	proactief eigen opdracht(en) formuleren of organiseren en aan de Raad voorstellen, waar mogelijk en/of nodig; proactief ophalen en uitwisselen van informatie bij/tussen relevante betrokkenen al dan niet middels een (gezamenlijk) overleg of via de website van de verbonden partij (AB-stukken) en Gemeenteraad; vroegtijdig delen van informatie met Raads- en Burgerleden/fracties en in samenwerking met Ambtelijk contactpersoon verbonden partij agenderen en voorbereiden van onderwerpen ter bespreking tijdens Politieke Avonden als die voor de Raad als geheel van belang zijn, bijvoorbeeld bij afwijkingen of nieuwe beleidsontwikkelingen, zodat het gemeentelijk AB-lid input van de Raad tijdig kan meenemen dan wel dat het raadsstandpunt bekend is voordat (een wijziging in) de regionale beleidscyclus of het afstemmingsproces aanvangt Zie essay ‘Grip op samenwerking in de praktijk, lessen en best practises uit gemeenten’ van Berenschot en Proof adviseurs, pagina 12.; initiëren en intern afstemmen van Overbetuwse raadsstandpunten en (concept-)zienswijzen en waar van toepassing voorgenoemde afstemmen met raad(sleden) van deelnemende (buur)gemeenten; informatie op verzoek van individuele Raads- en Burgerleden/fracties naar de gehele Raad terugkoppelen; stroomlijnen van processen rondom relevante informatievoorziening, bijvoorbeeld met betrekking tot wijzigingen dan wel jaarstukken in samenwerking met Griffie; instellen van een structureel kaderstellend en controlerend debat (kan voor meerdere GR’s, in samenwerking met andere raadsrapporteurs) volgens reguliere P&C cyclus: kaderstellend voor de begroting en controlerend na de jaarrekening Zie essay ‘Grip op samenwerking in de praktijk, lessen en best practises uit gemeenten’ van Berenschot en Proof adviseurs, pagina 13.; na bovengenoemd debat, informatie analyseren op relevantie, uitvoeren van een cyclische analyse rondom begroting en jaarrekening aan de hand van de methode Duisenberg Voor de methode Duisenberg zie https://vng.nl/art.en/methode-duisenberg-raadsrapporteurs-het-experimenteren-waard, https://vng.nl/nieuws/raadsrapporteur-versterkt-positie-raad-op-jeugdzorg,https://gelderlandacademie.nl/2019/11/28/je-gaat-er-nog-steeds-over/.
Algemene activiteiten raadsrappor-teurs	initiëren van (structureel) overleg met raadsrapporteurs van andere GR’s over de invulling en uitvoering raadsrapporteurschap, bijvoorbeeld om te inspireren en te verbeteren, al dan niet in een officieuze of ook officiële (bijv. RTG) vergaderingen; eventueel in samenwerking met andere relevante stakeholders zoals mensen vanuit de GR’s en deelnemende (buur)gemeenten; voorbereiden van periodieke evaluatie en prioritering(skaders) van GR’s voor inzet raadsrapporteurs in de volgende termijn in samenwerking met Ambtelijk contactpersoon verbonden partijen en Griffie; doorlopend vormgeven en verbeteren van samenwerking raadsrapporteurs met Griffie.

Specifieke opdracht raadsrapporteurs per GR

Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen	Initiëren/organiseren van een agenda voor de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen met college en ambtelijke organisatie, met daarin kaderstellende uitspraken wat op regionaal niveau belangrijk wordt gevonden. Daarin kunnen de belangrijkste ambities en opgaven aan de orde komen en met welke andere gemeenten opgaven gedeeld worden en wat dit betekent voor de prioriteiten, mogelijkheden en knelpunten in specifieke samenwerkingsverbanden. Dit kan helpen met het onderlinge gesprek in de Raad; de raadsrapporteurs verdiepen zich in de vijf aandachtsgebieden en organiseren (eventueel ook op basis van bovengenoemde agenda) (expert)sessies ten bate van raadsbrede en inhoudelijke verdieping zodat de Raad vroegtijdig in staat is te bepalen met welke projecten binnen de vijf gebieden het wil meedoen c.q. financiële middelen ter beschikking wil stellen; namens de Raad Overbetuwe lid agendacommissie Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen.
Omgevings-dienst Regio Arnhem (ODRA) & Werkgevers-servicepunt (WSP)	Werken vanuit de centrale vraag of de GR voor Gemeente Overbetuwe uitvoering aan haar taak geeft zoals deze is vastgelegd in de Gemeenschappelijke Regeling en volgens de afgesproken financiële kaders; organiseren van beantwoording op vragen die vanuit de gemeenteraad worden gesteld aan de hand van een aantal hoofdvragen https://vng.nl/art.en/methode-duisenberg-raadsrapporteurs-het-experimenteren-waard: - Welke doelen zijn gesteld en behaald - Welke inspanningen zijn gesteld en uitgevoerd - Wat kost de GR ons per jaar - Wat is het oordeel over rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid - Welke conclusies en aanbevelingen heb ik als raadsrapporteur signaleren van (specifieke) aandachtspunten.
Functioneren raadsrappor-teurs	Eerste vormgeving van het functioneren van de raadsrapporteurs in samenwerking met Griffie bijvoorbeeld met betrekking tot voorbereiding periodieke prioritering GR’s voor inzet raadsrapporteurs, evaluatie raadsrapporteurschap, overdracht bij wisseling raadsrapporteurs, etc.; gezamenlijk starten met invoering en gebruik van de methode Duisenberg voor (geprioriteerde) GR’s.

Algemeen proces

Benoeming raadrapporteur	2 rapporteurs per verbonden partij Niet voor elke verbonden partij hoeft een raadsrapporteur aangewezen te worden. Prioritering en selectie kan plaatsvinden. Zie essay ‘Grip op samenwerking in de praktijk, lessen en best practises uit gemeenten’ van Berenschot en Proof adviseurs, pagina 12.; (bij voorkeur) één Raads- en Burgerlid vanuit de coalitie en één Raads- en Burgerlid vanuit de oppositie.
Termijn binnen één raadsperiode	2 jaar; mogelijkheid tot een herbenoeming van 2 jaar.
Tijdsbesteding	afhankelijk van de GR; naar inzicht en mogelijkheden van individuele raadsrapporteurs.
Vergoeding	uitvoering als integraal onderdeel van verantwoordelijkheden Raads- en Burgerleden zonder separate (financiële) vergoeding.
Proces benoeming	voorstel van kandidaten geïnventariseerd door de Griffie (afhankelijk van gekozen structuur in samenwerking met Raadsrapporteurcoördinator); eerste termijn van 2 jaar in eerste vergadering van een nieuwe raadsperiode voor de GR’s die op basis van de evaluatie en het prioriteringsadvies van de voorgaande Raad in februari zijn voorgesteld; tweede termijn van 2 jaar in eerstvolgende raadsvergadering na evaluatie en prioritering van de GR’s.
Periodieke evaluatie & prioritering inzet raadsrappor-teurs	in een raadsvergadering in februari van het tweede jaar van de raadsperiode en in het jaar waarin raadsperiode eindigt; de periodieke evaluatie betreft de inzet van raadrapporteurs zoals vastgelegd in dit document en kan leiden tot concrete verbetervoorstellen en/of aanpassingen van het geheel of afzonderlijke onderdelen; de prioritering voor inzet raadrapporteurs bevat een onderbouwd voorstel van GR’s waarvoor wordt voorgesteld om raadsrapporteurs te benoemen; via een voorbereidende vergadering één maand voor de raadsvergadering, op basis van een raadsvoorstel door de raadsrapporteurs in samenwerking met de Griffie en Raadrapporteurcoördinator.

2021 start- & benoemingsproces

Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen	benoemen van de twee Raads- of Burgerleden - die momenteel tijdelijk zitting hebben in de regionale agendacommissie - tot raadsrapporteurs voor de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen, tot de eerste raadsvergadering van de volgende gemeenteraadsperiode.
ODRA & WSP	voortzetting huidig benoemde raadsrapporteurs voor de ODRA en het WSP, zoals reeds door de raad is vastgesteld op 7 juli 2020 (20rb000084), tot de eerste raadsvergadering van de volgende gemeenteraadsperiode.
Overige GR’s	raadrapporteurs niet van toepassing.