Ondanks de wettelijke verplichting en de vermeende voordelen van het hebben van een omgevingsvisie, is het ook nog geen uitgemaakte zaak dat er in 2022 massaal omgevingsvisies worden opgesteld. Na de invoering van de Wro duurde het namelijk ook even voordat gemeenten ‘aan de structuurvisie gingen’.

Zo bleek uit onderzoek van de VROM-inspectie1 dat in 2010 (na twee jaar dus) 120 gemeenten een structuurvisie hadden, maar 310 gemeenten nog niet. Halverwege 2013 hadden 248 gemeenten, iets meer dan de helft, een structuurvisie op ruimtelijkeplannen.nl staan. Veel gemeenten hadden kennelijk last van koudwatervrees.

In de historie ligt mogelijk de verklaring waarom gemeenten meer ‘moeite’ hebben met visievorming dan provincies. Gemeenten hadden­­­­ – anders dan de provincies – naast het structuurplan/de structuurvisie het bestemmingsplan en artikel 19 Wro. Daarmee hadden zij instrumenten waarmee zij ook heel goed ruimtelijke ordening konden vormgeven en zichzelf niet op beleid hoefden vast te leggen. Hoe dan ook, de structuurvisie is als gemeentelijk instrument onderschat. De hoop is dat gemeenten met de omgevingsvisie voortvarender aan de slag gaan. De eerste tekenen wijzen daar overigens wel op. Uit de ‘Voortgangsrapportage invoering Omgevingswet bij bevoegd gezag’3

uit het najaar van 2019 bleek dat 6% van de 355 bevraagde gemeenten al beschikte over een omgevingsvisie, 45% ermee bezig was, 17% het wilde gaan doen, tegenover slechts 1% die het niet van plan was (en 1% niet van toepassing en 30% niet gereageerd).

Omgevingsdocumenten

1‘Zicht op structuurvisies; Het gebruik van gemeentelijke structuurvisies’, VROM-inspectie, 10 januari 2011.

2Onderzoek KuiperCompagnons, mei 2013; daarbij zijn alle gemeenten meegerekend die een structuurvisie hebben. Dit is echter lang niet altijd een gemeentedekkende structuurvisie.

3https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/publish/pages/169828/voortgangsrapportage_invoering_omgevingswet_bij_bevoegd_gezag_q3_2019c.pdf.