Misschien vind je dit een rare vraag. Het is toch logisch heldere definities van begrippen op te nemen in het nieuwe omgevingsplan? ‘We kunnen toch niet zonder?‘ Of je denkt ‘daar hebben we toch een tool of stelselcatalogus voor? Dit boeit me niet‘ Om het omgevingsplan écht te kunnen begrijpen, is het goed om er even bij stil te staan.
De VNG adviseert in haar casco om terughoudend te zijn met het opnemen van begrippen in het omgevingsplan. Toen ik het voor het eerst las vond ik dat nogal vreemd. Gewend aan bestemmingsplannen vond ik het niet meer dan logisch om ook bij de opbouw van het nieuwe omgevingsplan te starten met de begrippen. Nu ik al wat langer bezig ben met het bouwen van casco’s voor gemeenten en trainingen geef, ben ik anders over de verklarende begrippen gaan denken.
Misschien herken je het wel. Als jurist vond ik het niet meer dan logisch om verklarende begrippen op te nemen voor de duidelijkheid en uitleg van de regels in de artikelen. Het liefst zoveel mogelijk. Als ik er op terugkijk was het vooral een gewoonte om bij elk bestemmingsplan maar weer dezelfde begrippen op te nemen of weer een aantal toe te voegen. Of bij twijfel: ‘Laten we het toch maar opnemen‘. Veel bestemmingsplannen zijn zo bevuild geraakt. Om die reden is de behoefte aan harmonisatie van begrippen groot. Klinkt logisch.
Less is more? Het hangt er af hoe je het omgevingsplan bekijkt. Vanuit een juridische bril of meer vanuit een IT-bril. Voor de IT-er of regelanalist is harmonisatie in begrippen het doel. Nuance is dan irritant. Vanuit de techniek van het omgevingsplan gedacht is coderen of annoteren lastig als er verschillende definities zijn voor een begrip. ‘Welke nemen we nu op?‘, vraagt de IT-er ongeduldig aan de jurist.
Neem nou het begrip ‘bruto-vloeroppervlak’. Hanteren we de definitie die oorspronkelijk voortkomt uit NEN-normen? Of die uit het bestaande bestemmingsplan die weer een andere invulling geeft? Die maatvoering kan nogal uitmaken voor een projectontwikkelaar, kan tonnen schelen. De praktijk is nogal weerbarstig en zit vol nuance. De ene definitie heeft een technische achtergrond, de andere meer een ruimtelijke. Voor de jurist is dit logisch, voor de IT-er en regelanalist niet. Let daar goed op als je samenwerkt aan het nieuwe omgevingsplan!
De Raad van State gaf in een uitspraak van 5 juni 2024 weer eens mooi aan wat de juridische waarde is van begrippen: “Voor het antwoord op de vraag of de aanvraag in strijd is met het bestemmingsplan zijn de op de verbeelding aangegeven bestemming en de daarbij behorende regels in beginsel bepalend. Het toetsingskader wordt daarbij gevormd door regels die specifiek invulling geven aan een bestemming. (…) In dergelijke regels kan ook een verduidelijking worden opgenomen van een aanduiding die op verschillende manieren kan worden uitgelegd of daarin kan een aanduiding worden genuanceerd. De inleidende begripsbepalingen zijn niet zulke regels, maar kunnen wel behulpzaam zijn bij de uitleg van begrippen die in de bestemmingsplanregels worden gehanteerd. Hieraan kan niet zelfstandig worden getoetst bij de beoordeling van aanvragen”.
Mijn tips: kijk kritisch naar de begrippen die je opneemt. Voeg ze pas later toe aan je omgevingsplan, maar laat je bij de keuze van de begrippen niet alleen leiden door een regelanalist of IT-er die vooral eenduidigheid willen. Harmonisatie van begrippen mag geen doel op zich zijn! De praktijk is namelijk weerbarstig en zit boordevol nuance. Zo ook in de definities van begrippen.
