Op 7 juni hoorde de Eerste Kamer acht organisaties over de initiatiefwet open overheid (Woo), die de Tweede Kamer eind april heeft aangenomen. Dit was de eerste stap van de senaat in de behandeling van het wetsvoorstel. VNG, Unie van Waterschappen en IPO hebben de Senaat laten weten openbaarheid en transparantie van overheidsinformatie en overheidsbesluiten van harte toe te juichen. Decentrale overheden zetten op dit gebied grote stappen in het digitaliseren en publiceren van grote hoeveelheden informatie. Het zijn langjarige trajecten die met hulp van het rijk en nationale wetgeving verder verbeterd moeten worden ten behoeve van burgers en bedrijfsleven.
Namens VNG, Unie van Waterschappen en IPO zat Jan Lonink, burgemeester van Terneuzen en vicevoorzitter van de VNG Commissie Bestuur en Veiligheid, aan tafel. Hij heeft aangegeven dat er zorgen bestaan over een ongewenste kloof tussen het doel van de wet en de praktische en onbedoelde gevolgen. Hij heeft de Senaat opgeroepen om - vanuit zijn taak te toetsen op rechtmatigheid, handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid - twee acties op te pakken:
1) een, door een onafhankelijke derde uitgevoerde, impactanalyse die in kaart brengt welke gevolgen de wet in praktische zin oplevert en hoe dit zich verhoudt tot de uit hoofde van rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van de wet daar aan te stellen eisen; en
2) om het in kaart brengen van de financiële consequenties, zoals te doen gebruikelijk bij een door het kabinet ingediend wetsvoorstel (art. 2 Financiële verhoudingswet), en dat daarbij het behorende overleg met de koepels wordt gevoerd.
Lonink: De decentrale overheden onderschrijven het belang van een transparante overheid, maar vrezen dat het huidige wetsvoorstel leidt tot een sterke toename van de bureaucratie en stijging van kosten voor de overheid, een risico betekent voor de vitale infrastructuur en bedrijven terughoudend zal maken om cruciale informatie vrijwillig met de overheid te delen. Zij pleiten daarom voor een impactanalyse voor de wet wordt behandeld, zodat de gevolgen duidelijk in kaart worden gebracht.
Rondom de wet leven nog veel vragen, zo bleek uit de reacties van senatoren en ook uit die van de uitgesproken voorstanders: Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en Marens Engelhardt van het Nationaal Archief. De laatste wees op de aansluiting op de archiefwet en Bruning vroeg zich af of de wet wel ver genoeg gaat om overheden tot meer openheid te bewegen. Sigrid Verweij (VNO/NCW), Jan Ten Hoopen (Actal) en Yvonne van Rooij (Vereniging van Ziekenhuizen) onderschreven het pleidooi van Lonink voor een impactanalyse. Ook bij ons leven veel praktische bezwaren omdat we de uitwerking ervan nu niet overzien. De wet biedt ruimte om bijna de hele samenleving onder de werking ervan te brengen. Eric Daalder, staatsraad en auteur van het Handboek openbaarheid van bestuur uitte eveneens bedenkingen bij de wet: Het valt me op dat het doel van de wet is om meer openbaarheid en transparantie te bewerkstelligen, maar dat de uitzonderingsgronden dezelfde zijn gebleven als in de huidige Wob.
Op de website van de Eerste Kamer is een
videoverslag
beschikbaar van de expertmeeting. De behandelende Kamercommissie heeft op 7 juni 2016 besloten de bespreking van de verdere behandeling aan te houden tot 13 september 2016, teneinde kennis te kunnen nemen van het verslag van de gehouden expertmeeting en de binnengekomen position papers.
