Gemeenten kunnen veel bijdragen aan de energietransitie. Gemeenteraden en wethouders zijn dan ook veelal serieus aan de slag gegaan met verduurzaming. Vaak zijn ambities geformuleerd om als gemeente energieneutraal te worden, of CO2-neutraal, of klimaatneutraal. Wat is er de afgelopen jaren gebeurd op het gebied van duurzame energie in Nederland? Enkele (oud-)wethouders uit verschillende gemeentes zijn geïnterviewd om te horen wat de ambities zijn, wat ze gerealiseerd hebben en welke voorbeelden en/of adviezen ze hebben. Want juist van elkaars kunnen gemeenteraadsleden en wethouders veel inspiratie opdoen.
Deze week: Hans Marchal (wethouder Wijk bij Duurstede) en Marco Harms (oud-wethouder Houten)
Wijk bij Duurstede - Wethouder Hans Marchal
De ambitie van gemeente Wijk bij Duurstede is klimaatneutraal in 2030. Wij richten ons op het ontwikkelen van een toetsingskader voor zonnevelden en windenergie in participatie met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties.
In 2016 is het Beleidsplan Milieu en Duurzaamheid dat is opgesteld in samenwerking met inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties, vastgesteld. In dit plan zijn de doelen en acties voor de periode 2016 - 2020 opgenomen rondom de vier werkgroepen Energie & Duurzaam Bouwen, Duurzaam Vervoer, Duurzame Gemeentelijke Bedrijfsvoering en Fairtrade. De gemeente en de werkgroepen werken samen aan de realisatie van de gestelde doelen. Voor sommige thema's is de gemeente de trekker, bij andere thema's neemt de werkgroep het voortouw.
Vanaf november 2016 is door gemeente, ondernemers en inwoners gezamenlijk gewerkt aan het maken van een routekaart om te komen tot een klimaat-neutraal Wijk bij Duurstede 2030.
Bij de renovatie van het gemeentehuis in 2004 is gekozen voor een groen dak om hemelwater op te vangen. In 2014 zijn op het dak van het gemeentehuis 92 zonnepanelen geplaatst met een totaal vermogen van maximaal 23 MW. Voor het gemeentehuis betekent dit dat 4 procent van het totale stroomverbruik duurzaam wordt opgewekt. De overige elektriciteit wordt duurzaam ingekocht en zodra ons huidige energiecontract afloopt willen we overstappen naar groene energie van de lokale EigenWijkse Energie Coöperatie.
Naast duurzame opwek zetten we ook sterk in op energiebesparing in het gemeentehuis.
De EigenWijkse Energie Coöperatie (EWEC) die in 2013 is opgericht heeft twee grote zonprojecten gerealiseerd: 165 zonnepanelen op de middelbare school het Revius en 505 panelen op de voormalige steenfabriek de Bosscherwaarden, ook bekend als de Stroomfabriek.
Een derde groot project is een zonnepark op het sportcomplex Mariënhoeve. Daar kunnen in totaal 1890 zonnepanelen worden geplaatst met een totaal vermogen van 510 kWp. Daarnaast levert EWEC de stroom voor het project Lokale Laadkracht. Binnen dit project worden tot 2020 in de gemeente 50 laadpalen gerealiseerd. EWEC werkt ook samen met de woningbouwcorporatie Viveste (voorheen Volksbelang) in het project Wocozon, waarin huurders kunnen deelnemen aan collectieve zonnedaken.
Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven worden zich steeds bewuster van het belang van ons klimaat en de verantwoordelijkheid die we hier allemaal voor dragen. De gemeente heeft dit jaar op initiatief van de werkgroepen voor de derde keer de Markt van de Toekomst georganiseerd. Hier kon iedereen kennis maken met nieuwe ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. Bijvoorbeeld door een proefrit te maken in een elektrische auto of kennis te maken met lokale ondernemers.
Heldere beleidskaders zijn belangrijk en daarbij geen top-down benadering. Van onderaf opbouwen levert de meeste energie op. Initiatieven vanuit de samenleving omarmen en stimuleren (hier en daar financiële en ambtelijke ondersteuning). Dit hebben we gedaan bij de Stroomfabriek, bij de biovergister en bij de plannen rondom het zonnepark op Mariënhoeve.
Houten - Marco Harms
Houten wil in 2040 energieneutraal zijn, dit betekent dat de energievraag zover teruggebracht is dat de resterende energiebehoefte op het eigen grondgebied opgewekt kan worden. Hieraan is de doelstelling van het aardgas af toegevoegd.
De energietransitie is een gigantische opgave die je alleen kan realiseren als een groot deel van de stakeholders actief meewerkt. Dit is een complex spel van luisteren, uitdagen, bijsturen, faciliteren, elkaar soms stevig beetpakken, maar soms ook durven loslaten. Onze uitdaging is om met de koplopers hun energietransitie vorm te geven, terwijl we met anderen nog op het niveau van bewustwording, ontkenning en weerstand zitten. Elke groep vraagt een eigen maatwerkaanpak.
Het aantal zonnepanelen op daken groeit als kool, er zijn twee zogenaamde postcoderoos-projecten gerealiseerd en we hebben een uitnodigingskader voor zonnevelden gerealiseerd.
De energietransitie moet gezien worden als een topprioriteit, die een onorthodoxe benadering vraagt. De energietransitie kan alleen gerealiseerd worden met offers van inwoners en bedrijven en dat die daarom van de gemeente/overheid verwachten dat die optreedt als een echte partner en helpt de lasten zo licht mogelijk te maken.
Voor de grootschalige energieproductie zou ik willen meegeven dat mede-eigenaarschap en een goede afweging tussen bestaande en nieuwe belangen cruciaal is om draagvlak voor een flinke uitbreiding van duurzame energieproductie.
Eerder verschenen:
Peter Snoeren (oud-wethouder Nieuwegein) en Geert Meijering (wethouder Kampen)
Lot van Hooijdonk (wethouder Utrecht), Jaap Kamp (oud-wethouder Moerdijk)
John Nederstigt (wethouder Haarlemmermeer) en Anne Brommersma (wethouder De Bilt)
