De woningbouwopgave, de stikstofaanpak, de omslag van de landbouw en maatregelen voor het klimaat; het zijn enkele thema’s die voor een flink opgave zorgen. Niet alleen om hoevéél woningen het gaat en hoe je klimaatmaatregelen neemt, vooral ook ‘waar’ staat nu centraal. De keuzes hebben dus effect op de beschikbare ruimte in Nederland. Provincies staan aan de lat om samen met de andere overheden zoals gemeenten en waterschappen deze complexe opgave voor hun eigen gebieden aan te pakken. We moeten al lerende doen, kiezen, slim clusteren, stapelen en creatief met onze ruimte omgaan. Inpassen alleen is niet genoeg. Dat vraagt om een hechte samenwerking tussen overheden en met het maatschappelijke middenveld.
De minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) Hugo de Jonge presenteerde de “provinciale startpakketten voor de fysieke leefomgeving”. Dit document bevat een opsomming van (nationale) plannen en het ruimtelijk beslag ervan. De minister vraagt nu van provincies om een basis te leggen voor de ruimtelijke keuzes in hun gebieden. Dit is een proces wat in de komende periode zijn beslag moet krijgen. Met de minister is afgesproken dat de contouren in het najaar van 2023 uiterlijk bekend zijn. Er is bijzondere aandacht voor het feit dat het hier om een complexe opgave gaat. Dat betekent dat nog niet alle doelen (vooraf) helder en concreet zijn. Dit maakt het extra uitdagend en vol onzekerheden. Gaandeweg zullen zich nieuwe opgaven, dilemma’s en inzichten aandienen die ook ruimte vragen. De handreiking gebiedsgericht werken is door IPO, VNG en UvW speciaal hiervoor ontwikkeld om handvatten de bieden om met dit soort complexe vraagstukken in gebieden om te gaan.
Gedeputeerde Huib van Essen zegt namens de samenwerkende provincies: “De kunst is nu vooral om die opgaven te bundelen en in samenhang te realiseren. Het is aan de provincies om dat verder vorm te geven. Dat doen we ook al is nog niet alles uitgekristalliseerd. De opgaven zijn niet nieuw voor ons. Veel provincies werken al in de gebiedsprocessen. Daarbij zijn ook al vaak gemeenten en waterschappen betrokken. Zo combineren we al zo slim mogelijk allerlei opgaven en maken we goed gebruik van de beschikbare ruimte.”
De komende tijd gaan de decentrale overheden met een groot gevoel van urgentie snelheid proberen te maken. Daarbij houden we oog voor de noodzaak van een fatsoenlijk en zorgvuldig (democratisch) proces. De neiging van partijen om buiten het te lopen proces om zaken te doen door middel van eigen deals moet zorgvuldig worden afgewogen. Daarnaast zullen we met de rijksoverheid en goede balans moeten vinden tussen ambities (doelen) en middelen (geld, capaciteit, expertise, instrumentarium).
In de zestien NOVEX-gebieden staan overheden zij aan zij om de komende jaren al te starten met het invullen van grote ruimtelijke opgaven. Dat gaat bijvoorbeeld over de ontwikkelingen in de Rotterdamse Haven, de Metropool Regio Amsterdam of het aanleggen van de Lelylijn. De 12 provincies zullen hun ruimtelijke plannen in samenhang met deze grote opgaven ontwikkelen.
