De gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen realiseerden in een jaar tijd met meer dan 35 partners een regionale woonzorgvisie. Ook de 3 woningcorporaties in de regio, Woonservice, Domesta en Lefier, maakten deel uit van dit traject. Op 6 december 2023 ondertekenden alle partijen het Woonzorg-akkoord. Hoe heeft Renate Harkema, manager Wonen bij Woonservice, dit hele traject ervaren? En wat staat er nog te wachten?
Tijdens het eerste deel van het visie-traject werkte Harkema nog in de zorg. Zij weet uit ervaring dat het een uitdaging is de domeinen Zorg en Wonen samen te krijgen. ‘Er spelen verschillende belangen. Bij de corporaties in deze regio is er geen sprake van concurrentie en is het aantal overzichtelijk. Dat maakt mijn rol vanuit de corporaties duidelijk en eenvoudiger.’
De vertaling van de woonzorgvisie naar het woonzorgakkoord duurde een jaar. ‘We werkten van een heel breed en groot beschreven visie, naar de ‘hoe’. En maakten concrete afspraken: wát gaan we doen en wat betekent dat voor iedere partner? In enkele bijeenkomsten werd bij alle partijen input opgehaald dat vervolgens door een extern bureau werd beschreven en in het kernteam besproken. Het werd duidelijk dat ’we een stapje terug moesten doen’: het akkoord is op tactisch niveau opgesteld, zodat alle partijen zich konden committeren.
Het bleek een intensief en soms uitdagend proces. Partners met zeer verschillende achtergronden struggelden soms met de gemeenschappelijke doelstellingen versus eigen belangen. Soms hadden deelnemers op beslissende momenten geen mandaat, waardoor het proces vertraging opliep. Bij de inwoners speelden richting gemeenten ook ervaringen uit het verleden en oud zeer uit eerdere samenwerkingen, een rol. Harkema: ‘Het is echt belangrijk en waardevol voor het proces en de samenwerking om elkaar te (leren) kennen. Informele momenten zijn óók belangrijk: om telefoonnummers uit te wisselen, zodat je elkaar snel weet te vinden om tussentijds af te stemmen of kou uit de lucht te halen. Het was een intensief proces, maar we hebben het uiteindelijk wel samen voor elkaar gekregen.’
De derde fase van het proces moet nog starten: het opstellen van een uitvoeringsagenda. Dan moeten de afspraken uit het woonzorgakkoord nog concreter worden uitgewerkt. Daarbij is ondersteuning van een externe onafhankelijke begeleider een wens van het kernteam. ‘We zitten als organisaties nog volop in het proces en dan is het prettig om daar goede begeleiding in te krijgen, zodat alle partijen volop inhoudelijk kunnen meedoen.’ De verantwoordelijkheid ligt bij alle deelnemende partijen, zowel welzijns- en zorgorganisaties, groot en klein, als corporaties en gemeenten. De regie ligt ook hier bij de gemeenten.
Wat nog maatwerk behoeft, is de vertaling van de landelijke ambities uit de Nationale Prestatieafspraken (NPA). Deze sluiten niet altijd aan op de regionale behoeften. ‘Daarom moeten we de onderlinge afspraken echt toespitsen op de regionale en lokale situatie. In een dorp in een landelijk gebied zijn andere behoeften dan in de randstad.’
‘Wij maken al jaren prestatieafspraken met de gemeenten, inmiddels meerjarige prestatieafspraken. In de zorgsector zijn dit soort afspraken (nog) geen gemeengoed.’ Daarom pleit Harkema ervoor om de term prestatieafspraken minder expliciet te gebruiken bij het opstellen van de uitvoeringsagenda. ‘Je moet ook investeren om elkaars taal te leren spreken, zodat bij het maken van afspraken het voor iedereen helder is wat de verwachtingen zijn.’
Voor collega-corporaties die nog gaan starten, heeft Harkema een aantal tips:
We hebben als land de domeinen Wonen en Zorg ingericht met veel verschillende financieringsstromen en bijkomende eisen en verantwoordingen. Dat leidt tot veel verschillende belangen. Onderschat dat niet. Iedereen wil wel, maar we weten te weinig van elkaar. Daar moet je in investeren. Maak bijvoorbeeld vooraf een goede belangenanalyse.
Zorg dat management en de bestuurlijke laag goed aangehaakt zijn (en blijven) en zorg voor mandaat bij alle partners op de momenten dat er besluiten moeten worden genomen.
Bedenk vooraf goed hoe de belangen van inwoners worden behartigd. Bedenk hoe je hen betrekt en met welk mandaat.
