De bouwsector gaat langzaam betere tijden tegemoet. Dat laat de Bouwperformancemeting 2024 van PwC zien. PwC’ers Marjon Scholten en Henric van der Ent verwachten dat er de komende jaren nog veel moet veranderen om de arbeidsproductiviteit te verhogen en om een antwoord te vinden op personeelskrapte. Industrialisatie en modulair bouwen bieden volgens hen echter belangrijke mogelijkheden voor de toekomst.
Terugkijkend laat de economische ontwikkeling van de bouwsector de afgelopen periode een niet al te rooskleurig beeld zien. Voor 2023 als geheel kon de bouw nog een bescheiden groei noteren, maar vanaf het derde kwartaal van 2023 volgden vier verliesgevende kwartalen op rij. ‘Inmiddels zien we positieve economische signalen voor 2025’, vertelt Marjon Scholten, PwC-sectorvoorzitter bouw, om eraan toe te voegen dat elke voorspelling natuurlijk met onzekerheid is omgeven.
’Uit een vergelijking van de financiële prestaties van een aantal topbouwondernemingen in Nederland blijkt dat het rendement op vermogen voor de meeste bouwondernemingen is afgenomen ten opzichte van 2022. Daarentegen zien we stijgende ordeportefeuilles. Dat draagt zeker bij aan onze positieve vooruitzichten.’
In de Bouwperformancemeting 2024 schrijft PwC dat bouwers gemiddeld optimistisch zijn en dat het ondernemersvertrouwen al een jaar stijgt. Scholten: ‘De woningnood is onverminderd hoog, de bouw is onmisbaar voor de energietransitie en de Nederlandse infrastructuur staat voor een grote vervangings- en renovatieopgave. Deze onderwerpen staan ook in de volle aandacht van de politiek. Wat dat betreft is de onderliggende marktvraag voor de bouwsector de komende jaren enorm.’
Om optimaal van die vooruitzichten te profiteren staat de bouw voor de opgave om een antwoord te vinden op twee nijpende vragen: het structurele personeelstekort en het verhogen van de arbeidsproductiviteit. PwC-expert Henric van der Ent, die bouw- en maakbedrijven ondersteunt bij het verbeteren van de operationele bedrijfsvoering, ziet steeds meer bouwbedrijven stappen zetten in industrialisatie en modulair bouwen. Wat is er nodig om dit tot wasdom te brengen?
Van der Ent: ‘In essentie gaat het om een grote verandering van je gehele bedrijfsmodel, waarbij bouwers hun werkwijze veranderen van unieke projecten naar een meer herhaalbaar proces. Dit vraagt bijvoorbeeld om nauwe samenwerking in de keten met opdrachtgevers, maar ook met architecten, engineers en leveranciers. Al deze partijen oefenen immers invloed uit op de samenstelling van het eindproduct en de manier waarop dit geproduceerd kan worden.’
‘Processen veranderen ook van volledig bouwen op de projectlocatie naar productie in een fabriek en assemblage op locatie. Die efficiënte fabrieksmatige productie vraagt vergaande standaardisering en digitalisering. Hiervoor zijn medewerkers met kennis en vaardigheden nodig die anders zijn dan in de traditionele bouw. Bouwbedrijven en maakbedrijven kunnen daarin veel van elkaar leren om snel stappen te zetten. Kortom, industrialisatie vergt een fundamentele transformatie van strategie, processen, systemen en mensen in de organisatie.’
‘Maar dat is niet eenvoudig', vervolgt Van der Ent. 'Jezelf opnieuw uitvinden terwijl de winkel openblijft. Joziene van de Linde van VDL De Meeuw zegt het mooi in haar interview met PwC: er was ruimte in de hoofden van de directie nodig om het bedrijf te vernieuwen. Er moeten namelijk nogal wat obstakels overwonnen worden (zie pdf).’
Scholten noemt verder de decentralisatie bij bouwers, waardoor elk bouwproject op zichzelf staat. ‘Centrale aansturing is essentieel. Verder zijn er flinke investeringen nodig en de versnippering in de keten moet aangepakt worden. In de vrij conservatieve bouwwereld, waarin de dingen gaan zoals ze al lange tijd gaan, vraagt dat ook om een verandering van mindset, cultuur en gedrag, op alle niveaus in de organisatie. Maar als dat lukt, zijn de perspectieven heel inspirerend. Dat zie je ook in ons interview met Hilbrand Katsma van Van Wijnen Components (zie pdf).’
‘Met dezelfde capaciteit veel meer doen', zegt Van der Ent. ‘Dat is de voornaamste belofte van industrialisatie en modulair bouwen. Toegenomen efficiëntie en productiviteit gaan dan samen met kostenbesparing en kwaliteitsverbetering.’
Daarbij is het proces ook vaak duurzamer, zoals Van de Linde in haar interview vertelt: veiliger, betere werkomstandigheden, minder uitstoot van CO2 en stikstof, minder afval en innovaties in materiaalgebruik. Van der Ent: ‘En modulair werken hoeft geenszins te leiden tot volledig eenvormige gebouwen. Door te werken met parametrische modellen of door standaardmodules slim te combineren zijn al zeer afwisselende gebouwen gerealiseerd.’
Scholten ziet dat alle grote bouwers op enige manier bezig zijn met industrialisatie. ‘Dit zijn transformaties die over een langere periode om menskracht en investeringen vragen. Maar wie een goed plan maakt, op tijd begint en aandacht heeft voor alle aspecten van de transitie is in staat om een stevig concurrentievoordeel op te bouwen als “first mover”. We hopen dat de Bouwperformancemeting 2024 daarvoor nieuwe inspiratie biedt.’
Bekijk hier de publicatie.
