Juristen spelen een belangrijke ondersteunende rol bij de invoering van de Omgevingswet. Het is straks aan de juristen binnen gemeenten om ervoor te zorgen dat de integrale afweging die de wet vereist zorgvuldig gebeurt en dat de onderbouwing van een besluit klopt.
Mariëtte Vogel en Marco Lurks van het VNG-programma Invoering Omgevingswet, dat gemeenten bij de invoering ondersteunt, vertellen wat hierbij komt kijken.
Open houding
Omdat de Omgevingswet vraagt om een integrale afweging van alle belangen bij de inrichting van de fysieke leefomgeving, moeten velen binnen en buiten gemeenten bij deze afweging betrokken zijn, vertellen Lurks en Vogel. Vogel: 'Omdat juristen de inhoudelijke kennis hebben van wat de wet vraagt, kunnen zij anderen daarop wijzen en mensen bij elkaar brengen.'
Ruimte geven
Bestuurders moeten hun professionals hiervoor de ruimte te geven, benadrukt ze. 'De belangrijkste boodschap aan ambtenaren, waaronder juristen, maar ook bestuurders is: heb een open houding. Artikel 2.2 van de Omgevingswet dwingt partijen om veel meer samen te werken. Er is maar één fysieke leefomgeving, daar moet elke overheidslaag vanuit zijn eigen belang en expertise samen invulling aan geven.'
Open normen
Er gaat nogal wat veranderen met de nieuwe wet. Gemeenten krijgen veel meer ruimte om samen met hun partners in de regio, inwoners en ondernemers de fysieke leefomgeving in te richten. Lurks: 'De normen zijn veel meer open dan onder de huidige wetgeving. Daarom wordt het heel belangrijk om een keuze goed te motiveren. Dat is waarop een rechter straks gaat toetsen.'
Het vanuit een integrale benadering initiatieven bij elkaar brengen, waarbij toezicht op de kwaliteit van de leefomgeving geborgd is, ziet Lurks als grote uitdaging bij de invoering van de Omgevingswet.
Dynamische beleidscyclus
De beleidscyclus zal veel dynamischer worden, vertellen ze. Lurks: 'Door het versoepelen van de uitvoerbaarheidsverplichting en het vervallen van de tienjaarlijkse actualiseringsplicht worden de onderzoekslasten bij het vaststellen van een omgevingsplan verlicht. Je doet pas onderzoek op het moment dat je het nodig hebt. Met actuele data, dus het proces wordt veel dynamischer.'
Cirkel
Dit leidt tot een andere beleidscyclus, vertellen ze: een cirkel van omgevingsvisie omgevingsplan (eventuele) vergunningen handhaving bijstelling omgevingsvisie en uiteindelijk weer de bijstelling van het omgevingsplan. 'Dat is veel dynamischer dan de huidige praktijk van statische bestemmingsplannen', zegt Vogel.
Energieke samenwerking
De Omgevingswet is veel meer dan een nieuw juridische instrumentarium: succesvol benutten van de mogelijkheden van de nieuwe wet is vooral een kwestie van gedrag. Van een open houding en samenwerking als uitgangspunt. Lurks: 'Het goed vaststellen van een omgevingsplan vraagt om betrokkenheid van vele partijen en een afweging van alle belangen vooraf. Het is niet meer het afvinken van lijstjes of aan de voorwaarden wordt voldaan.
Niet vinken, maar vonken
'De Omgevingswet vraagt niet om vinken, maar om vonken. Om een energieke samenwerking tussen alle partijen. De jurist kan daar, vanuit zijn of haar expertise van de nieuwe wet en haar instrumenten, sturend in zijn', besluit Lurks.
Meer informatie
Interview: Niet vinken, maar vonken (deel 7, pdf, december 2016)
Interview: Inzet Omgevingswet: iedereen dezelfde informatie (deel 6, pdf, december 2016)
