Het uitstel van het plan-MER bruidsschat creëert rechtsonzekerheid voor gemeenten en waterschappen, en betekent een juridisch risico voor initiatieven. Het Rijk geeft aan dat de verplichte milieueffectrapportage (plan-MER) voor het Omgevingsprogramma Overgedragen milieuregels Omgevingswet (POMO) over de "bruidsschat" later klaar is dan gepland. Door drukte op andere dossiers vindt vaststelling niet meer eind 2025 plaats, maar ergens in de loop van 2026.
Dat is niet slechts een (niet-gecommuniceerd!) planningstechnisch detail. Het heeft juridische gevolgen voor decentrale overheden én initiatieven. Dat zit zo:
Regels in een omgevingsplan en waterschapsverordening (soms ook een omgevingsprogramma) kunnen kaderstellend zijn voor activiteiten. Als voor die activiteiten een MER(-beoordelings)plicht geldt, mogen die regels alléén gesteld worden als vooraf een MER(-beoordeling) is uitgevoerd.
Als dat niet gebeurt, kan de rechter die regels onverbindend verklaren, zoals bij de landelijke regels voor windturbines (door het Nevele-arrest). Met als gevolg: vertraging en rechtsonzekerheid. Ditzelfde kan gebeuren bij andere onderwerpen dan windturbines als bruidsschatregels zonder MER(-beoordeling) worden toegepast. Bijvoorbeeld bij gebiedsontwikkelingen, die dan stil komen te liggen.
Wie een woningbouwproject (Woningbouwversnelling) wil tegenhouden, kan zich in bepaalde gevallen óók beroepen op het ontbreken van een MER(-beoordeling) als regels uit de bruidsschat zijn gebruikt. Geen verwijzing naar het stikstofprobleem nodig.
Het uitstel van het Rijk is daarmee allesbehalve neutraal en creëert rechtszekerheidsrisico’s. Meerdere gemeenten kiezen er daarom (m.i. terecht) voor om terughoudend te zijn met het opnemen van bruidsschatregels in het nieuwe deel van het omgevingsplan.
Een gemeente die wél met bruidsschatregels aan de slag wil, moet zelf een MER(-beoordeling) uitvoeren. In de wetenschap dat het Rijk hiermee bezig is, ligt het uitvoeren van dubbel werk niet voor de hand. Ook komt er veel kijken om dit goed uit te voeren qua kosten, capaciteit en kennis.
Tenslotte: zeker is dat uit het plan-MER bruidsschat volgt dat een aantal regels weer gecentraliseerd worden. Er is nog geen zekerheid welke dat precies zijn…
Meer lezen:
Advies Commissie-MER (de snip komt van p.4 uit het Toetsingsadvies)
Platform Participatie
Ontwerp POMO en plan-MER zijn ook te raadplegen via het Omgevingsloket.
