Het RIVM ontwikkelde een methode om te beoordelen in welke mate mengsels van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS(Zeer Zorgwekkende Stoffen)) het milieu belasten. Omgevingsdiensten en andere vergunningverleners kunnen de methode gebruiken bij een vergunning. Het RIVM adviseert deze methode samen met vergunningverleners in de praktijk uit te werken. Dit onderzoek is een vervolg op een verkenning uit 2022.
Bedrijven krijgen van de overheid een vergunning voor de hoeveelheid chemische stoffen, waaronder ZZS(Zeer Zorgwekkende Stoffen), die ze mogen uitstoten naar lucht en water. Vaak gaat dat om een mengsel van verschillende stoffen tegelijk. De vergunningverlener gaat daarbij uit van de veiligheid per stof. En niet van het hele mengsel. De schadelijke effecten van een mengsel kunnen groter zijn dan de effecten van één stof. Hoe groot die kans is, hangt af van de samenstelling, de concentraties en de schadelijkheid van de stoffen.
Het RIVM heeft een methode ontwikkeld om in te kunnen schatten wat de risico’s zijn van stoffenmengsels in de leefomgeving. Deze methode helpt vergunningverleners, zoals omgevingsdiensten bij de beoordeling en bestaat uit twee stappen.
Eerst wordt bekeken of de optelsom van de risico's per stof boven een bepaalde grenswaarde komt. Als dat niet zo is, dan is het risico van dat mengsel van stoffen beperkt. Komt het totaal wél boven de grenswaarde, dan moet gekeken worden naar de specifieke giftigheid van deze stoffen.
Het is belangrijk dat de beschreven methode ook in de praktijk goed werkt. Daarom heeft het RIVM de methode voorgelegd aan vertegenwoordigers van uitvoeringsorganisaties tijdens een workshop van het ZZS-kennisnetwerk. Het RIVM adviseert de methode samen met vergunningverleners verder uit te werken en te gaan gebruiken.
Naast deze methode is in het rapport ook een stap gezet met het omzetten van data naar de geografische verspreiding van ZZS in Nederland. Op een aantal kaarten is te zien waar de industriële uitstoot van ZZS, of het effect op mens en milieu, het grootst is. Op dit moment is er echter nog een gebrek aan gegevens waardoor de kaarten beperkt zijn gevuld. Het RIVM werkt aan een database(externe link) met gegevens over de uitstoot van ZZS door bedrijven. Deze informatie moet helpen om de kaarten completer te maken.
Samen met de uitvoeringsinstanties gaat het RIVM onderzoeken hoe deze kaarten in de praktijk gebruikt kunnen worden. Ook wat betreft de aansluiting met de Omgevingswet.
Het RIVM benadrukt dat het belangrijk is dat bedrijven zo min mogelijk ZZS uitstoten. Dat verkleint de kans dat mengsels van ZZS schadelijk zijn voor mens en milieu. Nederland streeft ernaar dat de risico's van ZZS in de leefomgeving in 2050 verwaarloosbaar zijn.
Het RIVM werkt samen met Omgevingsdienst NL (de vereniging van de 28 omgevingsdiensten) aan een landelijke structuur om kennis en advies over ZZS te delen. Deze structuur van samenwerking kan uitgebreid worden naar andere thema’s en organisaties.
Het RIVM doet veel onderzoek naar ZZS. Vandaag publiceert het RIVM ook een verkenning naar ZZS in de energietransitie. Verschillende ZZS worden gebruikt in bijvoorbeeld windturbines, zonnepanelen of accu’s.
Om de uitstoot van ZZS te minimaliseren moeten bedrijven een plan van aanpak maken met concrete maatregelen. Dat heet een Vermijdings- en reductieprogramma (VRP). Uit een verkenning van het RIVM blijkt dat er behoefte is aan criteria voor het opstellen en beoordelen van een VRP. Zowel bij bedrijven als vergunningverleners.
