De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Snels en Van Weyenberg waarmee het initiatiefwetsvoorstel Wet open overheid (Woo) wordt gewijzigd. Het advies is op 29 juni 2020 openbaar gemaakt.
Het initiatiefwetsvoorstel Wet open overheid (Woo) moet de huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob) gaan vervangen en heeft als doel een meer transparante en actief openbaar makende overheid. Overheidsorganen en private partijen hebben echter zorgen over de uitvoerbaarheid van dit wetsvoorstel en de kosten die daarmee samenhangen. De initiatiefnemers willen dat ondervangen door het voorstel voor de Woo op enkele punten te wijzigen en te verduidelijken en enkele technische verbeteringen door te voeren. Over deze zogenoemde novelle gaat dit advies. De aanpassingen in de novelle komen tegemoet aan een aantal bezwaren tegen het oorspronkelijke initiatiefwetsvoorstel. Met name de uitvoeringskosten voor bestuursorganen worden hiermee beperkt. De Afdeling advisering spreekt daar haar waardering voor uit.
Maar de voorgestelde wijzigingen hebben wel tot gevolg dat het openbaarmakingsregime van de Woo complexer wordt. De Woo probeert een uitputtende opsomming te geven van de documenten die door de verschillende bestuursorganen openbaar moeten worden gemaakt. Dit is een ander systeem dan is vastgelegd in de Wob, die een vrij open bepaling bevat over de reikwijdte van de actieve openbaarmakingsplicht. De opsomming in de Woo is in de loop van de behandeling van het voorstel steeds verder gespecificeerd en daarmee fijnmaziger geworden. Daarmee is de cruciale vraag welke documenten onder de verplichte actieve openbaarmaking vallen, moeilijk te beantwoorden. Dit is problematisch, zowel voor de burger die informatie zoekt, als voor bestuursorganen die moeten bepalen of een document al dan niet actief openbaar gemaakt moet worden. Het advies is daarom om deze keuze nader te bezien en het voorstel op dit punt aan te passen. Ook zou er een doorlopende toelichtende tekst gemaakt moeten worden die niet alleen betrekking heeft op het voorliggende voorstel, maar ook op het voorstel over de Woo zelf. Voor de toepassing van de Woo door bestuursorganen is een goede en leesbare toelichting immers van groot belang.
Het voorstel geeft de mogelijkheid om in een ministeriële regeling te bepalen dat bepaalde documenten nog niet onder de actieve openbaarmakingsplicht vallen of dat het bestuursorgaan langer de tijd krijgt om deze documenten openbaar te maken. Maar het voorstel geeft geen indicatie onder welke voorwaarden en gedurende welke termijn zo’n afwijking is toegestaan. Daarmee is sprake van een ruime delegatie aan de minister om regels vast te stellen die afwijken van de wet. Dat is onwenselijk en een dergelijke afwijking zou geregeld moeten worden in een Algemene Maatregel van Bestuur.
