Nederlandse wetten en regels verwijzen vaak naar normen voor kwaliteit en veiligheid. Hierdoor kunnen bedrijven en burgers ervan uitgaan dat producten en diensten van goede kwaliteit en veilig zijn. Zo steunen de normen het vertrouwen in handel en dienstverlening. Maar waar het ingewikkeld wordt, is wanneer wetgeving dwingend verwijst naar een norm. Bedrijven zijn dan verplicht om die norm te volgen, terwijl er voor hen misschien ook andere, goedkopere manieren zijn om de gewenste kwaliteit en veiligheid te bieden. Jan ten Hoopen, collegevoorzitter van Actal: “De overheid moet bij voorkeur niet verwijzen naar een norm, maar alleen de inhoudelijke eis in de wet opnemen.
Dan kunnen bedrijven zelf bepalen hóe ze aan die eis gaan voldoen. Alleen als dit aantoonbaar niet werkt, zou een wet facultatief mogen verwijzen naar een norm. Toepassing van die norm is dan geadviseerd, maar niet verplicht. Alleen als het niet anders kan, zou de verwijzing naar de norm dwingend mogen zijn. Bedrijven zijn dan verplicht om zon norm 1-op-1 toe te passen. Hiervoor moeten wel zwaarwegende redenen zijn. En de norm moet dan ook makkelijk en kosteloos beschikbaar zijn voor alle ondernemers.
Het advies van Actal kijkt naar Nederlandse en Europese normen. Industrienormen die door private of publieke partijen zijn opgesteld, vaak met als doel om technische specificaties te standaardiseren. De Nederlandse normen zijn veelal opgesteld door commissies van het Nederlands Normalisatie-instituut. Jan ten Hoopen: Vóór een wet naar een industrienorm mag verwijzen facultatief of dwingend moet de wetgever helder in beeld brengen hoe groot de regeldruk hiervan is, zodat de politiek een goede afweging kan maken. Weegt de extra regeldruk wel op tegen het verwachte maatschappelijke effect?
Ook voor normen gelden eisen
Ook mag een industrienorm pas wettelijk worden verplicht, als die norm voldoet aan alle eisen voor zon verwijzing. Op dit moment kan niet worden vastgesteld of dit in alle gevallen klopt, zo blijkt uit het onderzoek. Daarnaast is Actal van mening dat de wet pas naar normen mag verwijzen, als met zekerheid vaststaat dat de belangen van bedrijven en burgers die voor de kosten opdraaien, evenwichtig zijn afgewogen tegen de belangen van leveranciers die doorgaans lid zijn van de commissie die de norm opstelt. Tot slot moet de drempel om kennis te nemen van de inhoud van normen zo laag mogelijk zijn. Actal adviseert om een online vindplaats in te richten waar ondernemers alle gratis beschikbare normen kunnen raadplegen. Ongeacht de opsteller van de norm.
