Bij besluit van 14 oktober 2021 heeft de raad van de gemeente Maasdriel het bestemmingsplan “Kerkdriel Noord, Paddenstoelenbuurt” en het gelijknamige exploitatieplan vastgesteld. Met de uitspraak van 3 juli 2024 heeft de Afdeling het beroep tegen het bestemmingsplan ongegrond verklaard en de raad opgedragen om de gebreken in het exploitatieplan te herstellen.
In de onderhavige uitspraak beoordeelt de Afdeling of de raad de gebreken heeft hersteld. Dat blijkt niet het geval. De Afdeling vernietigt daarom het exploitatieplan. Het gevolg daarvan is dat sprake is van een vastgesteld bestemmingsplan, dat daardoor van rechtswege onderdeel vormt van het tijdelijk deel van het omgevingsplan. Echter, voor de realisering van de in dat bestemmingsplan voorziene ruimtelijke ontwikkelingen bestaat door de vernietiging van het exploitatieplan geen publiekrechtelijke regeling voor het wettelijk verplichte kostenverhaal. Daarbij is van belang dat voor de realisering van die ontwikkelingen ook niet is voorzien in een privaatrechtelijk kostenverhaal. De raad moet daarom op grond van de Omgevingswet een nieuw besluit nemen. Kostenverhaal langs publiekrechtelijke weg dient op grond van paragraaf 13.6.3 van de Omgevingswet te gebeuren door het omgevingsplan aan te vullen met een regeling. De Afdeling geeft de raad dan ook de opdracht om dat binnen één jaar te doen.
Vanwege het vervallen van de aanhoudingsplicht van artikel 3.5 van de Wabo, zouden omgevingsvergunningen voor nieuwe ontwikkelingen die voldoen aan het omgevingsplan moeten worden verleend, zonder dat de verplichte kosten (publiekrechtelijk) kunnen worden verhaald op de initiatiefnemer. Dat is dan ook de reden dat de Afdeling een voorlopige voorziening treft in de vorm van een aanhoudingsverplichting voor aanvragen om een omgevingsvergunning voor de kostenverhaal plichtige bouwactiviteiten, die uiterlijk na de te stellen termijn komt te vervallen.
Omgevingsplannen kunnen op twee verschillende manieren worden gewijzigd/aangevuld: per gebied en per thema. Kortgezegd komt het erop neer dat bij gebiedsgericht (locatiegewijs) wijzigen een deel van het omgevingsplan wordt gemaakt voor een afgebakend gebied en bij thematisch (regelgewijs) wijzigen bepaalde regels op een onderwerp worden gewijzigd voor het gehele grondgebied van de gemeente. De raad moet nu voor het gebied waar het vastgesteld bestemmingsplan (thans omgevingsplan) op ziet binnen een jaar het omgevingsplan aanvullen met de regels over kostenverhaal. Wellicht dat de raad nog helemaal niet zo ver was om kostenverhaalregels op te nemen in het omgevingsplan, maar zal dat voor dit bepaalde gebied nu dus wel moeten.