In een recente uitspraak (ABRvS 1 oktober 2025, ECLI:NL:RVS:2025:4651) oordeelt de Afdeling over de vraag of een statutenwijziging tijdens een lopende procedure een rechtspersoon in staat kan stellen zich te beroepen op algemene belangen.
In het bestuursrecht geldt het relativiteitsvereiste in beroep en hoger beroep (artikel 8:69a van de Awb). Het relativiteitsvereiste houdt in dat een beroep op een rechtsregel alleen kan slagen als die regel strekt tot bescherming van het belang van degene die zich erop beroept. Voor rechtspersonen geldt dat onder hun belangen mede worden beschouwd de algemene en collectieve belangen die zij op grond van hun doelstellingen en feitelijke werkzaamheden in het bijzonder behartigen.
Let op: verwar het relativiteitsvereiste niet met het belanghebbende-begrip. Het belanghebbende-begrip regelt wie toegang tot de bestuursrechter heeft. Het relativiteitsvereiste regelt vervolgens welke rechtsregels de belanghebbende kan inroepen.
In de uitspraak beoordeelt de Afdeling het beroep tegen een omgevingsvergunning voor het legaliseren van een al gerealiseerde paardenrijhal in de gemeente Roermond. Appellanten vrezen voor de ruimtelijke uitstraling van de paardenrijhal op het landelijke gebied. Een van de appellanten is de Stichting Ruimte. De Stichting Ruimte voert aan dat het college geen omgevingsvergunning kon verlenen omdat het college geen gebruik mocht maken van de binnenplanse afwijkingsbevoegdheden voor de graafwerkzaamheden en funderingswerkzaamheden.
De binnenplanse afwijkingsbevoegdheden strekken tot bescherming van potentiële archeologische waarden in de grond. In een eerdere uitspraak heeft de Afdeling al geoordeeld dat de archeologische waarden die het vigerende bestemmingsplan beoogt te beschermen niet onder de belangen van Stichting Ruimte vallen, zoals deze zijn omschreven in haar statutaire doelstellingen.
Op zitting heeft de Stichting Ruimte toegelicht dat zij haar statuten naar aanleiding van de eerdere uitspraak, heeft gewijzigd. De statutaire doelstellingen omvatten nu ook de bescherming van archeologische waarden in de regio Roermond. Dit kan de Stichting niet helpen. De Afdeling oordeelt dat een besluit niet mag worden vernietigd op grond van het relativiteitsvereiste, wanneer een rechtspersoon tijdens een lopende procedure haar statuten wijzigt. Het beroep van de Stichting Ruimte kan daarom niet slagen.
Deze uitspraak bevestigt dat rechtspersonen niet achteraf (of hangende een gerechtelijke procedure) hun statuten kunnen aanpassen om zo aan het relativiteitvereiste te ontsnappen. Het is voor rechtspersonen dus van belang dat dat zij hun statutaire doelstellingen tijdig en zorgvuldig formuleren, dit staat los van de eis dat rechtspersonen ook feitelijke werkzaamheden moeten verrichten.
