Asbest is een zeer sterk bouwmateriaal dat vanaf de tweede helft van de 20^e eeuw in Nederland erg populair was. Nederland kent sinds 1993 een verbod op het gebruik van asbest en asbesthoudende producten, maar in veel voor 1993 opgerichte gebouwen is het materiaal nog steeds te vinden.

Asbest is een zeer sterk bouwmateriaal. Vanaf halverwege de twintigste eeuw tot in de jaren tachtig is asbest veelvuldig gebruikt in gebouwen, woningen en installaties vanwege bepaalde nuttige eigenschappen van asbest. Asbest is sterk, slijtvast, isolerend, brandwerend en bovendien goedkoop. Daarom was het erg populair om onder andere vloerbedekking, isolatie, verven, betonlijm, kitten en dakbedekking van te maken. Het laten verwijderen van asbest uit gebouwen waar asbest is aangetroffen is inmiddels streng gereguleerd.

Risico’s van asbest

De maatschappelijke onrust bij de ontdekking van asbest is vaak groot vanwege het dreigende gevaar voor het milieu (bodemverontreiniging) en de volksgezondheid. Sinds 1970 is bekend dat asbest een kankerverwekkende stof is. Blootstelling aan asbest kan asbestose, longkanker en buik- of longvlieskanker veroorzaken. Over de mate waarin het werken met asbest gezondheidsrisico’s met zich brengt wordt verschillend gedacht.

Wet- en regelgeving rond asbest

Nederland kent sinds 1993 een verbod op het gebruik van asbest en asbesthoudende producten, maar in veel voor 1993 opgerichte gebouwen is het materiaal nog steeds te vinden. Door middel van veel en ingewikkeld toezicht en handhaving proberen overheden de risico’s als gevolg van de ontdekking en de verwijdering van asbest te verkleinen. Het inventariseren en verwijderen van asbest is, verspreid over diverse regelingen en sterk gereguleerd. De belangrijkste regels staan in het Asbestverwijderingsbesluit 2005, het Bouwbesluit 2012, de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit en de Certificatieschema’s vastgesteld door Stichting Ascert.

Een belangrijke ontwikkeling in de wet- en is de voorlopige afschaffing van het asbestdakenverbod. De Eerste Kamer zette in juni 2019 een streep door het asbestdakenverbod, nadat het voorstel in december 2018 door de Tweede Kamer was aangenomen. Daarnaast is een belangrijke ontwikkeling het op 1 april 2019 in werking getreden Certificatieschema voor de Procescertificaten Asbestinventarisatie en Asbestverwijdering, vastgesteld door Stichting Ascert. Dit certificatieschema vervangt de bijlagen 13a en 13e bij de Arbeidsomstandighedenregeling.

Procescertificaat nodig voor inventariseren en verwijderen van asbest

Voor het verwijderen van asbest dienen particulieren altijd een sloopmelding te doen bij de gemeente. Boven een bepaalde marge mogen enkel gecertificeerde bedrijven asbest verwijderen. Inventariseerders en verwijderaars die over een procescertificaat beschikken zijn onderworpen aan bestuurlijk toezicht. Het sanctieregime in het Certificatieschema voor de Procescertificaten Asbestinventarisatie en Asbestverwijdering is nog strakker aangetrokken dan gebruikelijk binnen het bestuursrecht: de regels schrijven de sancties dwingend voor. Het procescertificaat kan voorwaardelijk worden geschorst. Bij een voorwaardelijke schorsing wordt de gelegenheid geboden om binnen de gestelde termijn maatregelen te treffen, om een onvoorwaardelijke schorsing voor de duur van 30 dagen te voorkomen. Het voorwaardelijk én het onvoorwaardelijk schorsingsbesluit zijn appellabele besluiten, waartegen inventariseerders en verwijderaars bestuursrechtelijk kunnen opkomen tegen het besluit door het indienen van een bezwaarschrift binnen zes weken na verzending van het besluit. Vervolgens zal een besluit op bezwaar worden genomen, waarna beroep bij de rechtbank en hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State openstaat. Is bezwaar gemaakt of (hoger) beroep ingesteld na een (on)voorwaardelijk schorsingsbesluit, dan kan de bestuursrechter worden verzocht het besluit te schorsen. Het voorgaande geldt ook indien het procescertificaat wordt ingetrokken. Deze rechtsmiddelen worden in de praktijk veelal benut.

Ook voor bestuursorganen zoals certificeerders is het van belang de juiste sanctiebesluiten te nemen. Indien bijvoorbeeld een onvoorwaardelijk schorsingsbesluit of een besluit tot intrekking van het procescertificaat door de bestuursrechter wordt vernietigd, kan dit tot schadeplichtigheid leiden.