Gemeenten kunnen onder meer rechten heffen ter zake van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten.

Rechten (of leges) zijn verschuldigd op het moment dat bijvoorbeeld een aanvraag om omgevingsvergunning in behandeling wordt genomen (de dienst). De leges worden geheven door de heffingsambtenaar. De hoogte van de leges die worden geheven, verschillen per gemeente. Dit betekent overigens niet dat de gemeente volledig vrij is bij het vaststellen van de hoogte van de leges. Een gemeente mag geen winst maken. Uitgangspunt is dat de tarieven van de leges kostendekkend zijn. De tarieven worden jaarlijks door de gemeenteraad vastgesteld in de legesverordening. Voor bouwactiviteiten bedragen de leges veelal een vast bedrag al dan niet vermeerderd met een percentage van de bouwkosten.

Er wordt overigens niet per aanvraag bekeken of met het bedrag dat is verschuldigd aan leges winst wordt gemaakt. Uitgangspunt is dat van alle tarieven gezamenlijk de geraamde baten niet boven de geraamde lasten uitkomen.

Aan de hand van de begroting en jaarrekening kan worden nagegaan hoe de keuzes in de kostendekkendheid van de diensten in de legesverordening in zijn geheel doorwerkt in de individuele tarieven.