Themadossier Vergunningvrij bouwen

Vergunningvrij bouwen

De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is per 1 januari 2024 komen te vervallen. Sindsdien is de omgevingsvergunning geregeld in de Omgevingswet, waaronder verschillende activiteiten vallen. Het Rijk heeft een aantal bouwactiviteiten vrijgesteld van de vergunningplicht.

Om in het geval van bouwwerk de bescherming van gebruikers en omgeving te waarborgen, heeft de overheid in het Besluit bouwwerken leefomgeving (voorheen het Bouwbesluit) bepaalde regels vastgelegd. Deze regels zijn gericht op veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en het milieu. Een bouwwerk moet altijd voldoen aan die regels. Het Bbl legt ook regels vast over de staat en het gebruik van een bouwwerk en met betrekking tot het uitvoeren van bouw- en sloopwerkzaamheden. Ook wanneer er vergunningvrij mag worden gebouwd, moet er worden voldaan aan de regels uit het Bbl, net als aan het burenrecht uit het Burgerlijk Wetboek.

Vergunningvrij bouwen onder de Omgevingswet

De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), die in het verleden één geïntegreerde vergunning vormde voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu, is sinds 1 januari 2024 niet meer geldig. De omgevingsvergunning is sindsdien geregeld in de Omgevingswet. Onder de Omgevingswet kunnen verschillende activiteiten vallen, zoals de technische bouwactiviteit en de omgevingsplanactiviteit bouwwerken. In beide gevallen heeft het Rijk een aantal bouwactiviteiten vrijgesteld van de vergunningplicht. De gemeente heeft de mogelijkheid om in het omgevingsplan activiteiten niet-omgevingsvergunningplichtig te maken.

Technische bouwactiviteit

Artikel 5.1 Omgevingswet vormt de basis voor de vergunningplicht voor de technische bouwactiviteit. De technische bouwactiviteit betreft het plaatsen, het oprichten (geheel of gedeeltelijk), vernieuwen, veranderen of vergroten van een bouwwerk. Regels met betrekking tot de bouwkwaliteit staan in hoofdstuk 4 van het Bbl. Maatwerkregels kunnen door de gemeente alleen in aangegeven gevallen worden opgenomen door de gemeente.

Een technische bouwactiviteit is vergunningvrij, wanneer deze:

is uitgezonderd van de vergunningplicht in artikel 2.27, Bbl, of
niet is genoemd in de artikelen 2.25 en 2.26, Bbl

In artikel 2.27 van de Bbl staan de bouwactiviteiten waarvoor die vergunningplicht voor de technische toets niet van toepassing is, zoals bijvoorbeeld in het geval van een dakkapel. Voor bouwwerken in gevolgklasse 1 geldt een meldingsplicht.

Omgevingsplanactiviteit bouwwerken

Een omgevingsplanactiviteit is een activiteit waarvoor in het omgevingsplan een verbod staat, en/of een activiteit die in strijd is met het omgevingsplan. Een activiteit die in strijd is met het omgevingsplan is vergunningplichtig. Echter geldt dit niet voor de in artikel 2.29, Bbl genoemde bouwwerken, voor zover deze niet worden uitgesloten in artikel 2.30, Bbl. Bouwwerken die vallen onder artikel 2.29, Bbl kunnen dus direct gebouwd worden.

De regeling over vergunningsvrije bouwwerken is gewijzigd ten opzichte van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht en het Besluit Omgevingsrecht (Bor). De wijziging was nodig omdat:

in de Omgevingswet een onderscheid is tussen omgevingsvergunning voor de technische bouwactiviteit en de omgevingsvergunning voor omgevingsplanactiviteit.
in de Omgevingswet het omgevingsplan de vergunningplicht bepaalt voor de omgevingsplanactiviteit.

In het algemeen geldt dat de genoemde vergunningvrije bouwactiviteiten onder de Omgevingswet overeen komen met de onder de Wabo en Bor genoemde vergunningvrije bouwactiviteiten.