Nederland telt meer dan 7,5 miljoen woningen. Sinds 1980 is het aantal woningen met bijna de helft toegenomen. Toch is er een historisch woontekort. De omvang van de Nederlandse bevolking is dan ook van circa 14 miljoen in 1980 naar ruim 17 miljoen toegenomen. In juli 2023 werd duidelijk dat de woningbouwopgave nog meer stijgt dan eerder verwacht, door de hogere migratiecijfers.

Goed woonbeleid is essentieel

Daarnaast zijn de prijzen van woningen flink gestegen: de vraag is groter dan het aanbod en er zijn de laatste jaren relatief weinig woningen gebouwd voor lage inkomens. Zeker in (sub)urbane gemeenten is er een groot woontekort. Mensen trekken steeds meer richting stedelijke gebieden, terwijl sommige landelijke gebieden leeglopen.

Het is dus belangrijk om een goed woonbeleid te voeren. Sinds 2020 is de regering scherper aan het sturen op het versnellen van de woningbouw. Het moet met name voor starters en mensen met een middeninkomen makkelijker worden om aan een woning te komen.

Bouwsector stimuleren?

Hoewel er overeenstemming bestaat over het feit dat er meer woningen nodig zijn, bestaat er verschil van opvattingen over hoe dit het beste bereikt kan worden. Het uitbreiden van woongebieden of bouwen binnen de bebouwde kom brengt problemen van leefbaarheid met zich mee: kan de gemeente dan nog voldoende voorzieningen bieden? Maar grote woningbouwprojecten in de polder stuiten ook op problemen, omdat daar de infrastructuur ontbreekt. Het transformeren van gebouwen door optopping, de plaatsing van flexwoningen en het vereenvoudigen van wettelijke procedures zijn andere ideeën die de revue passeren.

De woningbouwopgave is complex. Woningbouwcorporaties gaan het liefst zo snel mogelijk aan de slag gaan om meer woningen te bouwen, maar stuiten op onzekerheid en hoge kosten. De (steeds veranderende) regels voor duurzaamheid, bereikbaarheid en stikstofreductie belemmeren de snelheid van de bouw volgens de woonsector.

Woningbouw wet- en regelgeving

Woningwet per 2022: In 2022 werd de Woningwet vernieuwd met de bedoeling dat woningbouwcorporaties meer konden doen op maatschappelijk vlak en op het gebied van duurzaamheid. Dit ging gepaard met de invoering van verschillende regelingen die de woningmarkt makkelijker begaanbaar moest maken voor starters en middeninkomens. Zo werden de regels voor huurprijzen strenger, het recht op huurtoeslag werd verruimd en gemeenten hebben de mogelijkheid gekregen om opkoopbescherming in te voeren. De verduurzaming van woningen wordt sinds 2022 ook bemoedigd met meer en hogere subsidies en meer aftrek voor milieuvriendelijke investeringen.

Wijzigingen Woningwet 1 juli 2023: In verband met de inflatie werd huurverlaging ingevoerd voor lage inkomens met een zelfstandige sociale huurwoning.

Omgevingswet 1 januari 2024:  tegelijk met de Omgevingswet is het Besluit bouwwerken leefomgeving en een deel van de Wet kwaliteitsborging bouwen ingevoerd; een wet die bedoeld is om de bouwkwaliteit te verbeteren. Kwaliteitsborging door aparte kwaliteitsborgers moet ervoor zorgen dat minder gebouwen met fouten of gebreken worden opgeleverd.