Aanbiedingsbrief bij Antwoorden op Kamervragen over ontwerpbegroting 2026 van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (XXII)

Lees de volledige brief in PDF

Lees de beslisnota

Samenvatting

Beantwoording schriftelijke Kamervragen begrotingsrapporteurs ontwerpbegroting 2026 ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening

VRAAG 1

• Vraag: Waarom is in 2025 en 2026 minder geld nodig voor het gebiedsbudget voor grootschalige woningbouw dan bij de begroting 2025 werd verwacht? Is er sprake van vertraging bij deze woningbouwlocaties?

• Antwoord: Kasschuif om middelen in een realistischer ritme voor gemeenten te zetten. Verplichtingenbudget naar voren gehaald (2025) om afspraken over realisatie van woningen te maken. Kasmiddelen naar 2026 en 2027 geschoven om beter aan te sluiten bij uitgavenpatroon gemeenten. Gemeenten hebben tot 2035/2039 om maatregelen te realiseren.

VRAAG 2

• Vraag: Wat betekent de kasschuif bij het gebiedsbudget voor grootschalige woningbouw voor het halen van de woningbouwdoelen?

• Antwoord: Kasschuif sluit beter aan bij daadwerkelijke uitgaven gemeenten. Financiële zekerheid (beschikking) is soms voorwaarde voor goedkeuring omgevingsplan. Geen verband met verschuivingen in planning startbouw, oplevering en realisatie gebiedsmaatregelen.

VRAAG 3

• Vraag: Kunt u in een tabel de verdeling toelichten van de € 150 miljoen aan woningbouwgelden die bij de eerste suppletoire begroting 2025 is herbestemd voor andere zaken?

• Antwoord: Niet mogelijk in tabel te presenteren. Budgettaire ruimte gezocht om op structurele termijn te voorzien in kerntaken die woningbouwopgave ondersteunen (ruimtelijke keuzes, ruimtelijke informatie, kwaliteit bouwwerken). Geld voor ruimtelijk domein (NGII, Omgevingswet) en Huurregister. Ook budget voor programma- en apparaatsbudget VRO. Geen geld voor apparaatskosten decentrale overheden.

VRAAG 4

• Vraag: Waarom programmamiddelen voor woningbouw ingezet om tekorten op apparaatskosten te dekken?

• Antwoord: Middelen bedoeld om randvoorwaarden te scheppen die nodig zijn voor realiseren woningen (ruimtelijke informatie, digitaal stelsel Omgevingswet, uitvoerend apparaat). Budgetten beschikbaar gesteld die nodig zijn om woningproductie te ondersteunen.

VRAAG 5

• Vraag: Kunt u het voortaan concreter aangeven wanneer programmamiddelen worden ingezet voor dekking van apparaatskosten?

• Antwoord: Reallocaties worden toegelicht conform Rijksbegrotingsvoorschriften. Vanwege integraal karakter begrotingsbesluitvorming kan niet precies worden aangegeven welke dekking voor welke problematiek wordt ingezet.

VRAAG 6

• Vraag: Hoe weegt u investeringen in flex- en transformatiewoningen en reguliere woningen tegen elkaar af?

• Antwoord: Tekorten zijn over het algemeen hoger bij sociale woningen. Inzet op zowel reguliere (sociale) woningen als flex- en transformatiewoningen. Stimuleringsregeling (SFT) geeft bijdrage voor gerealiseerde flexibele woningen in de sociale sector (30% voor statushouders/ontheemden). Herplaatsingsgarantie (RTHF) reduceert risico's van niet kunnen herplaatsen flexwoningen.

VRAAG 7

• Vraag: Wat betekenen de stijgende kosten voor renovatie Binnenhof vanaf 2029 voor andere uitgaven op de VRO-begroting?

• Antwoord: Besluitvorming over stijgende kosten en dekking vindt plaats bij Voorjaarsnota 2026.

VRAAG 8

• Vraag: Kunt u het meerjarig verloop van de middelen voor de Omgevingswet toelichten?

• Antwoord: Stijging tot 2027, daarna afname door tijdelijk hogere inzet in ontwikkeling Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB) en STOP roadmap.

VRAAG 9

• Vraag: Hoe verhoudt de € 5 miljard voor stimulering woningbouw zich tot de € 3,7 miljard die daadwerkelijk wordt ingezet voor dekken onrendabele top?

• Antwoord: Grootste deel van € 5 miljard wordt verantwoord op artikel 1.2. Deel van de uitgave valt buiten de genoemde meerjarenperiode. Ook wordt bijgedragen aan woningbouw via verlaging overdrachtsbelasting en capaciteit medeoverheden/uitvoeringskosten.

VRAAG 10

• Vraag: Zijn gemeenten inmiddels in staat om 50% van de onrendabele top voor hun rekening te nemen?

• Antwoord: VNG maakte voorbehoud bij Woontop 2024. In eerste suppletoire begroting 2025 zijn besluiten genomen waardoor VNG zich kan committeren. In Woningbouwimpuls wordt cofinancieringspercentage van 50% gehanteerd.

VRAAG 11

• Vraag: Hoe geeft u invulling aan het voornemen om een deel van de realisatiestimulans te besteden aan woningbouw voor ouderen en aan capaciteit bij medeoverheden?

• Antwoord: Binnen de Realisatiestimulans zijn middelen gereserveerd. Onderzoek naar beste manier om opgaven financieel te ondersteunen. Middelen uit andere regelingen worden nog uitgekeerd. Er wordt gewerkt aan een landelijk programma voor versterken ambtelijke capaciteit bij medeoverheden.

VRAAG 12

• Vraag: Welke keuzes heeft u gemaakt over de uitwerking van de grondfaciliteit?

• Antwoord: Twee opties in beeld: achtergestelde lening of inbreng eigen vermogen via rechtspersoon. Beide varianten worden uitgewerkt. Inbreng van stakeholders wordt meegenomen.

VRAAG 13

• Vraag: Vindt met de grondfaciliteit een verschuiving plaats van grootschalige woningbouwlocaties naar kleinere locaties?

• Antwoord: Oorspronkelijk gecombineerde post, later opgesplitst. Regeling grondverwerving is om gemeenten meer actief grondbeleid te laten voeren en overstijgt grootschalige woningbouwlocaties.

VRAAG 14

• Vraag: Hoe kan de Kamer de effectiviteit van de grondfaciliteit beoordelen?

• Antwoord: Doel is actief grondbeleid stimuleren. Kaders worden uitgewerkt en gedeeld in voorjaar 2026.

VRAAG 15

• Vraag: Hoe maakt u de afweging tussen stimulering via de grondfaciliteit en meer directe stimulering van woningbouw?

• Antwoord: Beide kunnen naast elkaar bestaan. Regeling grondverwerving beoogt actief grondbeleid te stimuleren. Instrument deelt mee in waardeontwikkeling.

VRAAG 16

• Vraag: Is het kasritme in de ontwerpbegroting 2026 realistisch nu de regeling voor de grondfaciliteit nog niet is uitgewerkt?

• Antwoord: Er is veel vraag naar dit instrument, dus inzet op operationeel krijgen in 2026.

VRAAG 17

• Vraag: Welke lessen trekt u uit de evaluatie van de woningbouwimpuls door de Algemene Rekenkamer?

• Antwoord: Deel conclusie Algemene Rekenkamer niet volledig. Aanbeveling om per regeling preciezer doel op te stellen wordt meegenomen. Woningbouwimpuls wordt vernieuwd voortgezet om gemeenten te ondersteunen met betaalbare woningbouw op lastige locaties.

VRAAG 18

• Vraag: Zijn er regelingen voor stimulering van woningbouw waarvoor een 100% eindejaarsmarge geldt?

• Antwoord: Nee, alleen middelen voor Nationaal Groeifonds.

VRAAG 19

• Vraag: Ziet u kansen om de doelmatigheid en samenhang voor gemeenten te verbeteren in de vele regelingen die er zijn voor woningbouw?

• Antwoord: Ja. Doel is om aantal specifieke uitkeringen terug te dringen. Samenhangend pakket van financiële regelingen ontwikkeld. Financieel instrumentarium wordt versimpeld.

VRAAG 20

• Vraag: Wat doet u om de doelstelling van 15.000 transformatiewoningen te halen?

• Antwoord: Doel is 100.000 woningen per jaar te realiseren, ongeacht de wijze. Versnellingsagenda opgesteld.

VRAAG 21

• Vraag: Hoe kijkt u naar de bevinding van het EIB die het jaarlijks potentieel voor transformatie inschat op 9.000-10.000 woningen?

• Antwoord: Transformatie is onderdeel van het oplossen van de woningnood.

VRAAG 22

• Vraag: Wat is uw concrete doelstelling om leegstand tot een minimum te beperken?

• Antwoord: Wet aanpak leegstand in voorbereiding. Gemeenten krijgen meer instrumenten om leegstand aan te pakken.

VRAAG 23

• Vraag: Kunt u periodiek voor de Kamer inzichtelijk maken hoe de stimuleringsregelingen voor woningbouw en de middelen voor ontsluiting van individuele woningbouwlocaties op elkaar aansluiten?

• Antwoord: Gebiedsbudget en Woningbouwimpuls zijn het meest direct verbonden aan de middelen uit het Mobiliteitsfonds. Jaarlijks wordt de Kamer geïnformeerd over de voortgang.

VRAAG 24

• Vraag: Hoe ziet de regeling voor isolatie door woningcorporaties in Groningen en Noord-Drenthe er uit?

• Antwoord: Subsidie voor verduurzamen woningen met energielabels B, C en D naar de standaard voor woningisolatie. € 230,25 miljoen in drie termijnen.

VRAAG 25

• Vraag: Hoe ziet de regeling voor medeoverheden in Groningen en Noord-Drenthe er uit?

• Antwoord: Specifieke uitkering voor uitvoering verschillende onderdelen van de aanpak. Geen doelstellingen over aantal te isoleren woningen.

VRAAG 26

• Vraag: Hoe hangen de drie regelingen voor isolatie in Groningen en Noord-Drenthe samen?

• Antwoord: Grootste deel voor subsidie isolatie- en ventilatiemaatregelen. Middelen voor medeoverheden zijn bedoeld om de gehele aanpak te verzorgen.

VRAAG 27

• Vraag: Hoe verhoudt de inzet van 150 miljoen euro voor uitvoeringskosten van isolatiemaatregelen in Groningen en Noord-Drenthe zich tot het aandeel van uitvoeringskosten bij vergelijkbare regelingen?

• Antwoord: Intensieve aanpak om bewoners te activeren en te ondersteunen.

VRAAG 28

• Vraag: Is de doelstelling om 305.000 woningen in Groningen en Noord-Drenthe te isoleren tot de isolatiestandaard realistisch?

• Antwoord: Doel is dat alle 305.000 woningen in Groningen in 2035 zijn geïsoleerd tot de standaard. € 1,5 miljard is aanvulling op al beschikbare regelingen.

VRAAG 29

• Vraag: Kunt u toelichten op basis van welke bestuurlijke afspraken de middelen op de artikelen 1, 2 en 3 zijn ingedeeld in de categorie ‘bestuurlijk gebonden’?

• Antwoord: Bestuurlijk gebonden omvat uitgaven waarvoor nog geen juridische verplichting is aangegaan, maar waarvoor wel bestuurlijke afspraken gemaakt zijn.

VRAAG 30

• Vraag: Kunt u, mede naar aanleiding van opmerkingen van de Algemene Rekenkamer, in de Strategische Evaluatie Agenda, evaluaties toevoegen voor de stimuleringsregeling flex- en transformatiewoningen en de Startbouwimpuls?

• Antwoord: Evaluatie flex- en transformatiewoningen is eind vorig jaar gedaan. Evaluatie Startbouwimpuls wordt opgenomen in de SEA in de ontwerpbegroting 2027.

VRAAG 31

• Vraag: Kunt u aangeven wanneer de evaluaties zijn gepland voor de Nationale Aanpak Biobased Bouwen en de Wet versterking regie volkshuisvesting?

• Antwoord: Nationale Aanpak Biobased Bouwen is al geëvalueerd. Wet versterking regie volkshuisvesting wordt na de standaardtermijn van vijf jaar geëvalueerd.

VRAAG 32

• Vraag: Hoe verhoudt de periodieke rapportage over energietransitie en duurzaamheid zich tot het IBO over de energietransitie in de woningvoorraad?

• Antwoord: Periodieke rapportage evalueert beleidsinstrumenten 2021-2025. IBO kijkt vooruit naar 2050 en heeft een bredere scope.

VRAAG 33

• Vraag: Kunt u in de toelichtingen in de begroting de koppeling tussen doelen en middelen versterken?

• Antwoord: Wordt meegenomen in de uitvoering van de motie-Welzijn.

VRAAG 34

• Vraag: Welke doelstellingen heeft het kabinet voor de betaalbaarheid van woningen?

• Antwoord: Kabinet zet op meerdere wijzen in op de betaalbaarheid van woningen. Doelstelling is dat op landelijk, provinciaal en regionaal niveau twee derde van de woningen betaalbaar moeten zijn, en 30% sociaal.

VRAAG 35

• Vraag: Kunt u de actuele gegevens leveren bij de indicatoren van de tabel over beschikbaarheid van woningen?

• Antwoord: Geactualiseerde tabel over beschikbaarheid van woningen zoals die in de Staat van de Volkshuisvesting 2025 op 8 december 2025 is gepubliceerd.

VRAAG 36

• Vraag: Kunt u tussendoelen formuleren voor de isolatie van woningen en huisvesting voor ouderen?

• Antwoord: Doel van het Nationaal Isolatieprogramma is om 2,5 miljoen woningen te isoleren t/m 2030. Afspraken gemaakt met medeoverheden over de realisatie van circa 290.000 woningen geschikt voor ouderen t/m 2030.