Beantwoording vragen over granuliet

Op 11 juni jl. ontving ik van de vaste commissie voor Infrastructuur, Waterstaat en Omgeving vragen van de fracties van de PVV en PvdD over granuliet. In deze brief beantwoord ik deze vragen.

De leden van de fractie van de PVV hebben mij gevraagd of ik bereid ben om, naar aanleiding van de nieuwe informatie die in de jaren 2020 en 2021 naar voren is gekomen, het RIVM en/of Deltares opdracht te geven om de materiaalstromen granietzand en granuliet te beoordelen aan de hand van de definities van grond en bouwstof in het Besluit bodemkwaliteit, met gebruikmaking van hiervoor geëigende onderzoeksmethoden.

Ik ben hier op dit moment niet toe bereid. De samenstelling van granuliet is voldoende onderzocht. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zal - onder meer over de kwalificatie van granuliet als grond of bouwstof – naar verwachting in het najaar een uitspraak doen. Dit oordeel van de rechter wacht ik af.

De leden van de fractie van de PvdD hebben in uw brief een zevental vragen gesteld. Ik zal deze hieronder afzonderlijk beantwoorden.

Vraag 1

Is het waar dat granulietproducent Bontrup geen toestemming heeft verleend aan Arcadis om granulietmonsters te nemen op haar bedrijfsterrein in Amsterdam, zoals het BNN/Vara onderzoeksprogramma Zembla publiceerde.

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat Bontrup een plaats wilde in de klankbordgroep van overheden die het Arcadisonderzoek begeleidde, maar dat u dit geweigerd heeft? Konden partijen als Rijkswaterstaat, uw ministerie en Bontrup invloed uitoefenen op het rapport van Arcadis?

Antwoord 2

Het product granuliet van Bontrup was onderwerp van het onderzoek. Daarom was het niet gewenst dat Bontrup een rol zou hebben in de begeleiding van de review. Bontrup is wel in de gelegenheid gesteld om een feitencheck uit te voeren omdat zij informatie heeft aangeleverd over het productieproces van granuliet.

Mijn ministerie, waaronder Rijkswaterstaat, heeft net als de gemeente West Maas en Waal en de provincie Gelderland als lid van de klankbordgroep gereageerd op het conceptrapport. Hiermee werd de mogelijkheid geboden om te controleren of de feiten en de geformuleerde teksten herkenbaar en juist zijn. Uit het oogpunt van zorgvuldigheid is dit een gebruikelijke gang van zaken. Gewijzigde teksten zijn doorgevoerd als hiervoor naar het oordeel van Arcadis een gegronde reden was en de wijzigingen bijdroegen aan een verbetering van het rapport.

Vraag 3

Hoe beoordeelt het kabinet de uitspraak van hoogleraar integriteit Rob van Eijbergen. Uit de stukken wordt duidelijk dat de onderzoekers zich hebben laten beïnvloeden door betrokken partijen door letterlijk voorgestelde herformuleringen over te nemen. Er is veel te weinig tegenkracht in dit dossier.” Gaat u de betrokkenen hierop aanspreken? En wat gaat u doen om deze beïnvloeding in de toekomst te voorkomen?

Antwoord 3

Arcadis is als deskundige en onafhankelijke partij verantwoordelijk voor een onafhankelijk en kwalitatief goed rapport. Het is in dat verband van belang dat de feiten en de geformuleerde teksten herkenbaar en juist zijn. De gewijzigde teksten zijn doorgevoerd als hiervoor naar het oordeel van Arcadis een gegronde reden was en de wijzigingen bijdroegen aan een verbetering van het rapport. Dit is een gebruikelijke gang van zaken en heeft geen afbreuk gedaan aan de onafhankelijke positie van Arcadis en de juistheid van de resultaten en de conclusies.

Vraag 4

Waarom viel uw ministerie over de uitspraak “eventuele verontreiniging”, en moest deze passage uit het verslag worden verwijderd? Dit gelet op het feit dat de eventuele verontreiniging de basis vormt voor het hele dossier.

Antwoord 4

Zoals bekend is mijn standpunt dat de toepassing van granuliet in Over de Maas voldoet aan de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. De opmerking van het ministerie is bedoeld om zoveel mogelijk bij de feiten te blijven en te voorkomen dat feiten en beeldvorming mogelijk uit elkaar gaan lopen. Uiteindelijk heeft Arcadis zelfstandig besloten om - in de betreffende passage - de term ‘eventuele verontreiniging’ niet te gebruiken.

Vraag 5

Deelt u de mening van het Burgercollectief Dreumel dat door alle afgezwakte beweringen en het schrappen van delen tekst het onderzoek aan kracht verliest? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Nee, zie het antwoord op de derde vraag van de PvdD.

Vraag 6

Komt er een nieuw onderzoek waarbij wel in volledige openheid onderzoek gedaan kan worden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u dan bereid om tot die tijd alle granulietstortingen in Nederland stil te leggen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Nee, door Arcadis is als onafhankelijke en deskundige partij een omvangrijk onderzoek uitgevoerd. Daarmee is het granuliet grondig onderzocht. De conclusie is dat granuliet voldoet aan de schoonste kwaliteitsklasse grond en dat de toepassing van granuliet in Over de Maas geen negatieve effecten heeft voor mens en milieu. Op basis hiervan is er geen enkele aanleiding om toepassingen van granuliet stil te leggen.

Vraag 7

Hoe beoordeelt het kabinet de uitspraak van wethouder mevrouw Mol-van de Camp van West Maas en Waal dat er “iets is aangespoeld dat in ieder geval op granuliet lijkt” op de oevers van de zandwinplas Over Maas. Is inmiddels duidelijk of de witte substantie inderdaad granuliet is, en is het waar dat de Omgevingsdienst dat zelf niet kon testen? Heeft Rijkswaterstaat hier inmiddels onderzoek naar gedaan en wat zijn daarvan de uitkomsten?

Antwoord 7

Ik heb de desbetreffende berichtgeving gezien. Hieruit zou de indruk kunnen ontstaan dat granuliet aan het oppervlakte van de Moleneindse Waard aanwezig is. Dit zou niet in lijn zijn met de bevindingen uit het Arcadis rapport. Ik heb Arcadis daarom gevraagd om te beoordelen of de feitelijke situatie in “Over de Maas” overeenkomt met de situatie zoals beschreven in het rapport. Indien dat niet het geval zou zijn, is Arcadis gevraagd of dit van invloed is op de conclusies van het rapport. Zodra de beoordeling gereed is (naar verwachting in de herfst), zal ik uw Kamer daarover informeren.

De gemeente West Maas en Waal heeft aangeven dat de Omgevingsdienst Rivierenland niet zelf kan vaststellen of de witte substantie inderdaad granuliet is.

Voor Rijkswaterstaat is er geen reden en geen wettelijke grondslag om nader onderzoek en/of controle uit te voeren. Granuliet voldoet aan de schoonste klasse grond (achtergrondwaarde) en mag op grond van het Bbk ook als leeflaag worden toegepast.

Hoogachtend,

DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT,

S.P.R.A. van Weyenberg