Uitstel van de invoering van de Omgevingswet is voor overheden gelukkig geen reden om de implementatie van de Omgevingswet vooruit te schuiven. Een enkele gemeente maakt een pas op de plaats, maar de meeste overheidsorganisaties zetten hun expeditie voort. Elke organisatie heeft daarbij natuurlijk een eigen vertrekpunt, hanteert eigen ambities (of is nog zoekende) en ontdekt de eigen ‘uitdagingen’. Een richting of structuur als houvast voor de ontwikkeling van een eigen robuuste implementatie¬strategie is denk ik erg belangrijk. Daarom heb ik 10 aandachtspunten voor de implementatie van de Omgevingswet ontwikkeld.
1. Zoek structuur: richten, inrichten, verrichten
De implementatie van de Omgevingswet is een zoektocht waarin het belangrijk is om een gedeelde stip op de horizon te hebben, maar waarin de weg er naar toe niet vooraf uitgezet kan worden. Een structuur en motto die de zoektocht begeleidt kan helpen.
2. Gebruik ambitie als anker
Er
kan
veel met de Omgevingswet, maar ambitie bepaalt wat je ermee
wilt
. Probeer zo snel mogelijk een beeld te krijgen van die ambitie, want die bepaalt de richting. Doe dat op alle niveaus: programmateam, MT, college etc. (Her)ijk steeds opnieuw en start globaal: dat kan al in een ambitiesessie van anderhalf uur.
3. Vorm een groep, maak samen een plan
Wordt het plan van aanpak Omgevingswet gemaakt door de groep die het gaat uitvoeren? Vorm die eerst en werk met hen het plan uit. De projectstartup (PSU) van de methodiek Projectmatig Creëren leent zich daar uitstekend voor, zoals ook bleek bij twee waterschappen waar ik dit begeleidde. Het kost tijd, maar resulteert in een aanpak die doorleefd is en een groep die gemotiveerd is.
4. Beschouw het invoeringstraject als een programma, niet als een project
Het verschil tussen een projectmatige en programmatische aanpak is geen semantisch woordenspel. Een programmatische aanpak is bij uitstek geschikt om met een gezamenlijk doel voor ogen te sturen op alle aspecten die voortvloeien uit de implementatieopgave.
5. Verbind de opgaven met een leertraject
Naast een instrumentele opgave (omgevingsvisie, omgevingsplan, etc.) heeft de Omgevingswet een organisatorische opgave, een digitale opgave en een veranderopgave in zich. Praktisch gezien is het misschien nodig om de opgaven apart te bezien, maar verlies de samenhang niet uit het oog! Door een leertraject te ontwikkelen met concrete pilots, wordt de samenhang in de praktijk bewerkstelligd.
6. Doen centraal, kennis en vaardigheden volgen
Voort bordurend op het hiervoor genoemde leertraject staat wat mij betreft het doen centraal. Al aan de slag met een Omgevingsvisie, met een bestemmingsplan verruimde reikwijdte, oefenen met participatie, et cetera. Leren kan op verschillende manieren; kennis vergaren, vaardigheden ontwikkelen en oefenen. Onze ervaring met de pilots bestemmingsplan verruimde reikwijdte onderstrepen dat uitproberen zeer waardevol is.
7. Sluit aan bij andere verandertrajecten
In bijna elke overheidsorganisatie loopt momenteel wel een organisatie-breed verandertraject: ambtenaar 3.0, het nieuwe werken, integraal werken, etc. In de kern gaat het om vergelijkbare veranderprincipes dus sluit hierop aan. De implementatie van de Omgevingswet is een prima kans om de organisatie-brede veranderopgave concreet te maken.
8. Betrek HRM in je programma
Uit de vorige twee aandachtspunten volgt de oproep om de afdeling personeelszaken intensief bij het implementatietraject te betrekken. De impact van het werken met de Omgevingswet heeft effect op veel HRM-zaken zoals training, functieprofielen en beoordelingssystematiek. HR-experts kijken met een ander bril naar de opgave. Benut dat.
9. Samen met burgers, ketenpartners, bedrijven en maatschappelijke organisaties
De Omgevingswet draait om samenwerking, participatie, ruimte en vertrouwen geven. Dat kan door samen te werken met alle stakeholders. Zet de zoektocht, het leertraject en de pilots hiervoor in.
10. Zoek andere expeditiegangers op
Je bent niet alleen! Ervaringen met elkaar uitwisselen is een mooie manier om kennis en ervaring te vergaren. Dat zeg ik ook in de
Leerkringen Omgevingswet
. Kennis en ervaring uitwisselen werkt en stimuleert.
