Op verzoek van Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft de Commissie Verkenning Nationale Parken onderzocht welke gebieden in Nederland internationaal onderscheidend zijn op het vlak van natuur, landschap en cultuurhistorie. Met dit advies willen Staatsbosbeheer en de RCE een bijdrage leveren aan de realisatie van de Nationale Parken Nieuwe Stijl.
De Commissie, onder voorzitterschap van prof. mr. Pieter van Vollenhoven, heeft in haar advies vijf gebieden geselecteerd met internationaal unieke natuur-, landschaps- én cultureel erfgoedwaarden. Het gaat om de volgende vijf gebieden:
Het Waddengebied;
De Hollandse vastelandsduinen, van Den Helder tot Hoek van Holland;
De Zuidwestelijke Delta, vanaf de Biesbosch tot en met de zone voor de kust van Zeeland;
De Veluwe, met de overgangen naar de Rijn, de IJssel en de randmeren;
De IJsseldelta en Weerribben-Wieden, met overgangen naar het Drents Plateau.
Deze zogenaamde ‘Nationale Landschapsparken’ geven niet alleen inzicht in de natuur- en landschapsgeschiedenis van ons land, maar bieden door hun omvang, aanwezige natuurlijke overgangen en hun overwegend groene karakter een groot potentieel voor het vinden van oplossingen voor de huidige en toekomstige ruimtelijke problemen. Met het advies wordt duidelijk dat realisatie van deze gebieden kan samengaan met het oplossen van de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat, zoals biodiversiteitsherstel, toekomstbestendig waterbeheer, stikstofreductie, CO2-reductie, circulaire economie en gezondheid.
Het handelingskader dat de Commissie hiervoor beschrijft kan als voorbeeld dienen voor andere Nationale Parken. We zetten hiermee een brede ontwikkeling in, waarbij natuurparels worden verbonden met het omliggende landschap, maar ook met de aanwezige ondernemers, agrariërs en bewoners. Daarvoor is het nodig dat overheden, zoals in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) staat aangegeven, de bescherming en ontwikkeling van deze gebieden, en de realisatie op een integrale wijze met partijen in de regio’s voortvarend ter hand nemen.
In Nederland zijn 21 gebieden die de status van Nationaal Park hebben. Zij kunnen het handelingskader dat de Commissie schetst als inspiratie gebruiken voor nationale of provinciale opgaven. Het is veelbelovend dat de waarden van waaruit de Commissie tot zijn selectie van gebieden is gekomen, ook ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van Nationale Parken in Nederland.
Zo zal zeer binnenkort het gebied Hollandse Duinen (van Noordwijk tot Hoek van Holland) de status voor Nationaal Park aanvragen bij de Minister van LNV. In de Nationale Parken zijn de afgelopen jaren al brede coalities ontstaan vanuit natuur- en landbouworganisaties, ondernemers, bewoners en bezoekers en overheden. Samen dragen zij verantwoordelijkheid voor een gebied met het mandaat en de legitimiteit die nodig is voor planvorming en inrichting van het landschap en uitvoeringsprojecten. Natuur is hierbij een belangrijke factor.
De Tweede Kamer wil gebieden die unieke natuurkernen, unieke landschappen en uniek cultuurhistorisch erfgoed bevatten, beter beschermen. De betrokken partijen hebben hiervoor inmiddels een standaard opgesteld. Gebieden werken nu aan de realisatie van de criteria uit deze standaard, met als beoogd resultaat dat Nationale Parken echte unieke gebieden voor Nederland (vanwege natuur, landschap en cultuurhistorie) zijn.
Om tot een stelsel van Nationale Parken Nieuwe Stijl te komen met internationaal onderscheidende gebieden die kenmerkend en iconisch zijn voor natuur en landschap in Nederland, hebben Staatsbosbeheer en de RCE aan de Commissie Verkenning Nationale Parken gevraagd om te komen tot een landelijk beeld over de vraag:
Waar liggen in Nederland gebieden met internationaal unieke natuurkernen, alsmede unieke landschappen en uniek cultuurhistorisch erfgoed, die passen bij de benoemde waarden en ambities zoals gesteld in de criteria van de nieuwe standaard? En welke (potentiele) bijdrage kunnen deze gebieden leveren aan de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat?
Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hebben aan de Commissie Verkenning Nationale Parken onder voorzitterschap van prof. mr. Pieter van Vollenhoven de vraag voorgelegd waar in Nederland mogelijkerwijs de Nationale Parken (Nieuwe Stijl) liggen die van internationale betekenis kunnen zijn: de Nationale Parken van Wereldklasse. Met dit rapport hoopt de commissie een bijdrage te leveren aan de beantwoording van deze vraag.
