Nieuwe gegevens uit het Urban Plastic Soup-project, geleid door het AMS Institute, Wageningen University & Research, de Gemeente Amsterdam en andere partners, werpen licht op de grootste veroorzakers van plasticvervuiling in de waterwegen van de stad, zoals sigarettenpeuken en voedselverpakkingen. De resultaten benadrukken de dringende noodzaak van gerichte maatregelen.
Plasticvervuiling in de Amsterdamse wateren vormt een aanzienlijk milieuprobleem. Met naar schatting 3,67 plastic items die elke minuut het IJ instromen, fungeren de Amsterdamse waterwegen als doorgang voor bijna 1,9 miljoen stukken plastic die jaarlijks in de Noordzee terechtkomen. Het Urban Plastic Soup-project houdt deze afvalstroom nauwkeurig bij en biedt belangrijke inzichten in de soorten en herkomst van het plasticafval.
Hoewel de stad jaarlijks 42 ton plastic afval weet te verwijderen, laten de nieuwste gegevens zien dat drie categorieën plastic het meest voorkomen in de Amsterdamse grachten:
Voedselverpakkingen: Wegwerpverpakkingen en plastic folie vormen een groot deel van het stedelijke plastic afval en wijzen op het bredere probleem van de wegwerpcultuur
Sigarettenpeuken: Er werden maar liefst 142.500 peuken gevonden. Als we deze op elkaar zouden stapelen, zou dat gelijkstaan aan tien Eiffeltorens! Deze kleine afvalitems zijn extreem vervuilend, met microplastics en giftige stoffen die in het water terechtkomen.
‘Overige’ items zoals ballonnen, speelgoed en diverse verpakkingen: Hoewel deze items afzonderlijk minder vaak voorkomen, dragen ze samen aanzienlijk bij aan de totale plasticvervuiling en verergeren ze de impact op de stad.
Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel van het plasticafval in de Amsterdamse waterwegen afkomstig is van alledaags menselijk gedrag. Sigarettenpeuken worden bijvoorbeeld vaak op straat weggegooid en spoelen via regenwater in de grachten. Voedselverpakkingen worden vaak achtergelaten in openbare ruimtes en volgen hetzelfde pad. De aanwezigheid van condooms wijst op onjuiste afvalverwerking die bijdraagt aan vervuiling van het water.
Het Urban Plastic Soup-project werkt nauw samen met de Gemeente Amsterdam om plasticvervuiling tegen te gaan, en heeft drie inzamelsystemen geïnstalleerd die elk op innovatieve wijze bijdragen:
The Great Bubble Barrier : Een gordijn van luchtbellen dat plastic afval uit de grachten onderschept voordat het in open water terechtkomt.
The CanalCleaner : Een drijvend systeem dat afval uit het water opvangt en verwijdert,
The Shoreliner : Een installatie die in havens en langs rivieroevers drijvend plasticafval opvangt voordat het zich verspreidt.
Ondanks deze initiatieven blijkt uit de data dat preventie op de lange termijn de meest effectieve aanpak blijft. Het project streeft er daarom ook naar om een circulaire economie te stimuleren, zodat plasticafval niet eens in de waterwegen terechtkomt. Daarbij ligt de nadruk op gedragsverandering: bewoners en bezoekers stimuleren om plasticafval op de juiste manier weg te gooien. Mogelijke strategieën zijn:
Het uitbreiden van publiekscampagnes over de milieu-impact van zwerfafval.
Het vergroten van het aantal en de zichtbaarheid van openbare afvalbakken, met name in de buurt van water.
Het aanscherpen van regelgeving rondom wegwerpplastics en het stimuleren van duurzame alternatieven.
Daarnaast wijst het onderzoek op kansen voor verdere samenwerking tussen publieke en private partijen. Bedrijven in de voedsel- en horecasector kunnen bijvoorbeeld bijdragen door herbruikbare of composteerbare verpakkingen te gebruiken.
Hoewel schoonmaakacties bijdragen aan het beperken van zichtbare vervuiling, onderstrepen de nieuwe inzichten uit het Urban Plastic Soup-project vooral het belang van preventieve maatregelen. In de volgende fase van het onderzoek zullen het AMS Institute en haar partners extra strategieën onderzoeken om plasticvervuiling bij de bron te verminderen.
