Artikel 2.3a Wabo bepaalt dat het verboden is om een bouwwerk of deel daarvan dat is gebouwd zonder omgevingsvergunning in stand te laten. Het bouwen van het bouwwerk zonder een omgevingsvergunning, is verboden op grond van art. 2.1 lid 1, onder a Wabo. Dat artikellid kan echter niet worden toegepast tegen iemand die een zonder een omgevingsvergunning gebouwd bouwwerk in stand laat, maar het bouwwerk niet zelf heeft gebouwd (bijvoorbeeld omdat hij het terrein later in eigendom heeft verkregen en het illegale bouwwerk toen al bestond).
De opvolger van genoemd artikel uit de Wabo is artikel 5.6 Omgevingswet dat als volgt luidt: "het is verboden een bouwwerk of deel daarvan dat is gebouwd zonder de daarvoor vereiste omgevingsvergunning voor een bouwactiviteit in stand te laten."
Wat dan opvalt is dat art. 5.6 Ow enkel ziet op een bouwactiviteit. De reden hiervoor is de zogenoemde 'knip' tussen de bouwactiviteit (die op de technische zaken toeziet) en de omgevingsplanactiviteit (die op de meer planologische aspecten ziet).
Aanvankelijk zag het verbod om zonder omgevingsvergunning een bouwwerk in stand te laten zowel op de technische bouwactiviteit als op de omgevingsplanactiviteit: zie de MvT bij de Invoeringswet Ow: Kamerstukken II, 2017–2018, 34 986, nr. 3, p. 175.
Later is de wetgever hierop teruggekomen in de Tweede Nota van wijziging bij de Invoeringswet Ow: Kamerstukken II, 2018–2019, 34 986, nr. 9, p. 16.
De wetgever merkt op dat bij nader inzien het niet nodig is dat art. 5.6 Ow mede ziet op de omgevingsplanactiviteit. In de voorgestelde nieuwe systematiek voor het reguleren van bouwactiviteiten wordt in het omgevingsplan zelf al geregeld in hoeverre het bouwen, in stand houden en gebruiken van een bouwwerk waarvoor in het omgevingsplan regels zijn gesteld, is toegestaan. Daarmee zal het omgevingsplan dus uitputtend het bouwen en in stand houden van bouwwerken regelen en hoeft hiervoor op wetsniveau geen aanvullende bepaling te worden gegeven. Om die reden wordt voorgesteld de verwijzing naar de omgevingsplanactiviteit in art. 5.6 Ow te schrappen. Een dergelijke bepaling moet dus straks in het omgevingsplan worden opgenomen.
Om een juridisch vacuüm te voorkomen bestaat de bruidsschat die automatisch deel uitmaakt van het tijdelijke deel van het omgevingsplan. Artikel 22.26 v.d. Bruidsschat bepaalt dat het verboden is om zonder omgevingsvergunning een bouwactiviteit te verrichten en het te bouwen bouwwerk in stand te houden en te gebruiken.
