Ik ben heel wat gewend, maar 1,5 uur lang het verleden en heden van de wereld van de chemische afvalverwerking zien langs komen is zeer confronterend. Dat gebeurde gisterenavond toen op NPO 2 de documentaire 'Beerpunt Nederland' werd getoond (https://www.2doc.nl/) 1). Natuurlijk heb ik gehoord over TCA en TCR, de eerste havenontvangstinstallaties die met grote subsidies van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in de jaren 70 aan de gang gingen met het innemen van zeer vervuilde oliestromen van schepen.
1)
Milieucriminelen schrijven mee aan nieuwe milieuwet
Alleen ze verwerkten het niet; het ging zo het oppervlaktewater in. Een jonge Neelie Smit-Kroes die destijds minister was en waarschijnlijk gezorgd heeft voor het 'opblazen' van opsporingsonderzoeken, is uiteindelijk afgetreden. We denken misschien dat deze praktijken niet meer voorkomen. Niets is minder waar en dat blijkt uit recentere (bijna) milieurampen: Odfjell, Chemiepack, ATM enz. Ook de Probo Koala kennen we nog wel, waarbij APS (thans Main) betrokken was. Achter veel van de genoemde bedrijven zit dezelfde directie. De Probo Koala is geen uitzondering: dagelijks komen er vergelijkbare schepen naar de Rotterdamse en Amsterdamse haven om daar hun zeer vervuilde afvalstromen te laten 'verwerken' of om 'verwerkte stromen' als zeer vervuilende stookolie als brandstof te gebruiken.
Nederland ontwikkelingsland op milieugebied?
Als de documentairemakers van 'Nederland beerput' hun werk goed hebben gedaan, zijn wij niet meer dan een ontwikkelingsland op het gebied van milieubescherming. We kunnen onszelf absoluut niet op de borst slaan en VVD politici al helemaal niet. De laatste kabinetten predikten vermindering van de regeldruk. Jarenlang met als gevolg dat de milieucriminelen nog meer vrij spel kregen en als er wat mis gaat, wordt er met de vinger naar het toezicht en de handhaving gewezen. Dit is niet terecht. Dat wist ik ook al, maar het wordt nu wel pijnlijk blootgelegd. Toezichthouders en handhavers en politie blijken (ook nu nog) belemmerd te worden in het uitoefenen van hun taken omdat economische ontwikkelingen belangrijker worden gevonden dan een goede leefomgeving. Ik kende het verhaal van het ontstaan van industrieterrein Moerdijk in de jaren 70 niet, maar wat de documentaire daarover laat zien, is ontluisterend! En het ergste is dat het niet eens de arbeidsplaatsen heeft opgeleverd die Shell beloofd had. Hoe bestaat het, zelfs in die tijd!
Omgevingswet en vertrouwen
Hebben we iets geleerd van die missers? Nee! De documentaire trekt de lijnen die begonnen in het verleden (jaren 70) door naar het heden en dan blijkt dat we niets geleerd hebben en - erger nog - kennelijk ook niet willen leren. De Omgevingswet (ook een VVD-initiatief) vraagt aan toezichthouders en handhavers om vertrouwen te hebben in bedrijven. Maar hoe kan je dat hebben, als je weet dat 75% van de chemische industrie, de regels niet naleeft? Dat zijn ook nog eens zeer risicovolle bedrijven. Vertrouwen geven kan alleen als een bedrijf dat verdient. En uit deze documentaire blijkt dat het absoluut niet mogelijk is. En erger nog: de (besturende) overheid laat deze bedrijven hun gang gaan. Of deze bedrijven (waarvan een aantal door de strafrechter zijn veroordeeld) echt hebben meegeschreven aan de Omgevingswet (en/of besluiten) - zoals aan het eind van de documentaire wordt beweerd - laat ik in het midden. Dat vind ik niet eens zo belangrijk, want soms kan het ook voordelen hebben: met boeven vangt men boeven niet waar? De rest van de documentaire is voor mij al meer dan voldoende bewijs dat het milieu-imago van Nederland erg laag ligt. Ik hoop dat er landen zijn waar Nederland zich aan kan optrekken voordat ons land nog verder de beerput inzakt. En Nederland: dat zijn wij!
