Op 2 oktober 2025 hield Lieuwe de Witte, lector Brandveiligheidskunde bij het NIPV, zijn lectorale rede. De Witte pleitte voor een herbezinning op de aanpak van brandveiligheid: “Een aanpak die doelgericht en samenhangend is en wordt gedragen door de samenleving. Dat vraagt om brandveiligheidsdoelen die we als samenleving bewust kiezen en regelmatig herzien. En heel belangrijk: die haalbaar, meetbaar en toetsbaar zijn.”
Dit artikel is afkomstig uit PONT, vakblad Bouwen met Kwaliteit, editie 2025-9
In Nederland lijkt de brandveiligheid goed geregeld te zijn. “We vertrouwen op regels, techniek, uitvoering en een solide systeem. We gaan ervan uit dat mensen zich gedragen zoals verwacht en dat risico’s onder controle zijn. Maar zodra iets goed lijkt te gaan, verdwijnt het uit de aandacht. Vanzelfsprekendheid is een risico en maakt brandveiligheid kwetsbaar”, aldus Lieuwe de Witte.
Voorbeelden in binnen- en buitenland laten zien hoe gevaarlijk het kan zijn om te leunen op die vanzelfsprekendheid. Lieuwe: “Denk aan de brand in verpleeghuis Smeetsland in Rotterdam in 2021 en de brand in de Grenfell Tower in Londen in 2017. Brandveiligheidsprincipes, zoals doelen en regels, zijn al decennia nauwelijks veranderd. Maar de samenleving verandert wel: in hoe we wonen, bouwen en zorgen. Het is dan ook tijd om de brandveiligheidsprincipes opnieuw tegen het licht te houden.”
Wat is brandveiligheid?
“Het lijkt misschien vreemd om in een rede over brandveiligheid te beginnen met die vraag, maar dat is het niet. Hoewel er een algemene indruk bestaat van wat brandveiligheid inhoudt, ontbreekt vaak een gedeeld en eenduidig beeld, vooral als het gaat om risicoacceptatie”, zegt Lieuwe. In deze rede gebruik ik de volgende definitie:
Brandveiligheid is de toestand van een acceptabel risico met betrekking tot het uitbreken en de gevolgen van brand, die door betrokkenen aanvaardbaar wordt geacht.
Lieuwe: “In het eerste deel wordt de actuele situatie (toestand) als uitgangspunt genomen: hoe groot is de kans op brand, en wat zijn de mogelijke gevolgen? De term acceptabel risico verwijst naar een situatie waarin dat risico als acceptabel wordt beschouwd. Maar wat als acceptabel wordt gezien, is niet objectief vastgelegd. En wat ‘aanvaardbaar’ is, verschilt per context of betrokkene. Deze definitie maakt duidelijk dat brandveiligheid geen vaststaand gegeven is, maar een dynamisch en contextafhankelijk begrip. Wat vandaag acceptabel wordt gevonden, kan morgen ter discussie staan. Daarom is het essentieel om voortdurend het gesprek te blijven voeren over wat we als samenleving aanvaardbaar vinden.”
Brandveiligheid vraagt volgens Lieuwe ook ruimte voor het onwaarschijnlijke. Daarbij hoort ook aandacht voor gedrag, bewustzijn, weerbaarheid en veerkracht. “Toeval speelt daarin een bijzondere rol. Het laat ons zien dat zelfs in goed ontworpen omgevingen het onverwachte altijd op de loer ligt. Een onbewuste verandering, een onopzettelijke afwijking, een menselijke handeling, een samenloop van omstandigheden. Het zijn juist die toevalligheden die de kwetsbaarheid van onze systemen blootleggen.” Lieuwe doelt daarmee onder meer op de tijdelijke opslag van goederen voor een nooddeur, wigjes onder een openstaande ‘zelfsluitende’ branddeur, scootmobielen in een vluchtroute, later aangebrachte sparingen in een brandwerende wand, enzovoort. “Daarom wil ik in deze rede laten zien waarom vertrouwen in brandveiligheid om inspanning vraagt. Het vraagt om voortdurende aandacht, onderhoud en vooral bewuste keuzes.”
