Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bereidt een wijziging voor van de Beleidslijn grote rivieren. Deze aanpassing verandert de beoordeling van nieuwe activiteiten of wijziging van bestaande activiteiten in het rivierbed van de grote rivieren. Voorafgaand aan deze wijziging is er een internetconsultatie.
Nederland krijgt in de toekomst vaker te maken met hoge waterstanden in de rivieren, als gevolg van klimaatverandering. Daarom hebben we in onze rivieren meer ruimte nodig voor het opslaan en afvoeren van water. Activiteiten in het rivierbed mogen het opslaan en afvoeren van water niet belemmeren. Ook mogen activiteiten niet in de weg staan van maatregelen die in de toekomst nodig zijn om de waterveiligheid te vergroten. Daarom wordt per 1 januari 2025 de Beleidslijn grote rivieren (Bgr) geactualiseerd en worden de beleidsregels opnieuw vastgesteld.
Ook veranderen de regels over de grote rivieren in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en in de Omgevingsregeling (Or) het komend jaar op een aantal punten.
De grootste verandering in deze nieuwe beleidslijn is dat er geen onderscheid meer bestaat tussen het 'bergend' en 'stroomvoerend' regime. In plaats daarvan geldt er 1 set regels voor het hele rivierbed. Dit is nodig omdat we, met het oog op de toekomst, zeer terughoudend moeten zijn met nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in alle beperkingengebieden van het rivierbed. Daarnaast is tijdens hoogwater gebleken dat de rol van gebieden vaak ingewikkelder is dan alleen stroomvoerend of bergend, wat het onderscheid minder nuttig maakt.
Om een soepele overgang te waarborgen en bestaande rechten te respecteren, is in de Bgr 2025 een ruime overgangsregeling opgenomen.
De Beleidslijn grote rivieren bevat regels over wat vanuit rivierkundig oogpunt wel en niet in het beperkingengebied van het rivierbed is toegestaan, met als doel om ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen in dit gebied te voorkomen. De Beleidslijn grote rivieren bestaat uit een beleidsbrief en beleidsregels. De beleidsregels hangen nauw samen met regels die zijn vastgelegd onder de Omgevingswet. Dit gaat dan over:
het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)
het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)
en de Omgevingsregeling
Het opnieuw vaststellen van de Bgr 2025 brengt daarom ook een aantal wijzigingen aan in het Bkl, het Bal en de Omgevingsregeling.
De Beleidslijn geldt voor beperkingsgebieden binnen het rivierbed van de door het Rijk beheerde oppervlaktewaterlichamen, met uitzondering van kanalen. Bij de documenten van de internetconsultatie(verwijst naar een andere website) staat een kaart met het toepassingsgebied van de Bgr.
Een belangrijke aanleiding voor de actualisatie van de Beleidslijn grote rivieren zijn de toenemende rivierafvoeren van de Rijn en de Maas. Uit onderzoek van Deltares, in samenwerking met Rijkswaterstaat en het KNMI, blijkt dat de afvoeren van deze rivieren fors kunnen toenemen. Dat komt door het veranderende klimaat, en vooral in de winter en in het voorjaar.
Prognoses wijzen op een mogelijke toename van de maximale jaarafvoeren met 30 procent in 2100, afhankelijk van het klimaatscenario. Deze stijging van afvoeren, samen met de stijgende zeespiegel, leidt tot hogere waterstanden. Niet alleen bij de riviermonding, maar ook stroomopwaarts. Dat de beschikbare ruimte voor deze toenemende afvoeren niet genoeg is, is ook een van de conclusies uit het programma Integraal Riviermanagement (IRM).
De actualisatie van de Beleidslijn Grote Rivieren wordt uitgevoerd in 3 stappen.
Per 1 april 2024 is artikel 6, onderdeel e, van de Beleidslijn grote rivieren komen te vervallen. Dit artikel stond niet-riviergebonden activiteiten in het stroomvoerend regime toe, mits er meer ruimte voor de rivier werd gerealiseerd.
Per 1 januari 2025 vervangt de nieuwe Beleidslijn grote rivieren (Bgr 2025) de oude Beleidslijn grote rivieren uit 2006 (Bgr 2006). Vanaf dat moment gelden de nieuwe regels bij de toetsing van vergunningaanvragen door de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Ook gaat er een nieuwe beleidsbrief naar de Tweede Kamer. Deze licht de veranderingen en uitgangspunten van de nieuwe beleidslijn toe.
Op 1 januari 2026 worden het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en de Omgevingsregeling aangepast. Deze regels zijn met name relevant voor omgevingsplannen van gemeenten, en voor woonschepen en anderen drijvende objecten. Deze wijzigingen zijn nauw afgestemd op de Bgr 2025.
De planning is dat vanaf 1 januari 2025 de nieuwe Beleidslijn grote rivieren (Bgr 2025) de Beleidslijn grote rivieren uit 2006 (Bgr 2006) vervangt. De belangrijkste wijziging in de Bgr 2025 is het vervallen van het onderscheid tussen het 'bergend' en het 'stroomvoerend' regime. In de Bgr 2025 is er 1 regime met uniforme regels voor het rivierbed.
Gezien de verwachte hogere rivierafvoeren en een stijgende zeespiegel, is het belangrijk om voorzichtig te zijn met ruimtelijke ontwikkelingen in alle beperkingengebieden van het rivierbed; daarmee wordt het onderscheid tussen 'stroomvoerend' en 'bergend' onwenselijk. Bovendien blijkt de rol van gebieden tijdens hoogwater vaak complexer dan alleen stroomvoerend of bergend.
Andere wijzigingen hebben te maken met:
het aanscherpen van de voorwaarden voor het uitbreiden of het slopen en vervangen van bouwwerken
het verduidelijken van de regels over activiteiten van ondergeschikt belang
het verduidelijken van de regels over tijdelijke en periodieke activiteiten
het uitbreiden van de opsomming van riviergebonden activiteiten met drinkwaterwinning en aquathermie
de inwerkingtreding van de Omgevingswet
De planning is dat per 1 januari 2026 het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en de Omgevingsregeling wijzigen.
Wijzigingen Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl)
Het Besluit kwaliteit leefomgeving bevat instructieregels voor gemeenten over welke activiteiten gemeenten in een omgevingsplan dat gaat over het rivierbed, mogen toelaten. En zo ja, onder welke voorwaarden. Het Bkl wordt zo aangepast dat deze in lijn zijn met de regels die in de Bgr staan. Zodat omgevingsplannen van gemeenten en de beleidslijn die Rijkswaterstaat hanteert uiteindelijk dezelfde regels bevatten. Zo worden aanvragen die gemeenten en Rijkswaterstaat binnenkrijgen, op basis van dezelfde regels beoordeeld.
Wijzigingen Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)
De wijziging van het Bal voorziet in overgangsrecht in verband met de uitbreiding van de vergunningplicht voor woonschepen en andere permanent afgemeerde drijvende werken. Dit houdt in dat bestaande woonschepen en andere permanent afgemeerde drijvende werken, die zich in het voormalige bergend regime bevinden, als niet-vergunningplichtig worden aangemerkt, zolang de aard en omvang van deze werken niet verandert.
Wijzigingen Omgevingsregeling
Met de aanpassingen in de Omgevingsregeling worden 2 belangrijke wijzigingen doorgevoerd. Ten eerste kiest de wetgever voor 1 gezamenlijk regime, wat zorgt voor meer duidelijkheid en samenhang in de regelgeving. Ten tweede wordt het toepassingsgebied van de vergunningplicht voor woonschepen en andere permanent afgemeerde drijvende werken uitgebreid. Dit houdt in dat de verplichting voor een vergunning voor het permanent afmeren van nieuwe woonschepen en andere nieuwe permanent drijvende werken nu van toepassing is in het gehele nieuwe regime. Deze wijzigingen dragen bij aan een uniforme en toekomstbestendige aanpak van het beheer van de rivierbedden.
Riviergebonden activiteiten zijn activiteiten die nergens anders dan in, naast of op de rivier kunnen plaatsvinden. In artikel 4 van de Bgr 2025 staat opgesomd welke activiteiten hieronder vallen. Niet-riviergebonden activiteiten kunnen ook op een andere plek dan in, naast of op de rivier plaatsvinden of uitgevoerd worden. Deze zijn dus niet gebonden aan de rivier.
Verricht u een vergunningplichtige activiteit in het beperkingengebied van het rivierbed? Dan heeft u te maken met de beleidsregels voor de grote rivieren. U beoordeelt via het Omgevingsloket en de vergunningencheck of u een omgevingsvergunning nodig heeft voor uw activiteit.
In de Bgr 2025 is een overgangsregeling opgenomen om een soepele overgang te waarborgen en recht te doen aan de omgeving. Deze regeling richt zich op 4 specifieke categorieën:
vergevorderde projecten (artikel 8)
projecten waarvoor bestuurlijke afspraken met het Rijk zijn gemaakt (artikel 9)
gebieden in de Maasvallei die binnen afzienbare tijd door dijkversterking of verlegging niet langer onder de Bgr 2025 vallen (artikel 10)
de resterende projecten of projectdelen uit Bijlage II van de Bgr 2006 (artikel 11)
Daarnaast is er voor projecten waarvoor al een vergunning is afgegeven via het waterspoor, een overgangsbepaling opgenomen in het Bkl.
Zijn er aanvragen die vóór de inwerkingtreding van de Bgr 2025 zijn ingediend en waarop de artikelen 9 tot en met 11 niet van toepassing zijn? Dan beoordeelt de minister deze op basis van de Beleidslijn grote rivieren zoals deze vóór 1 januari 2025 van kracht was.
In de geactualiseerde Beleidslijn wordt het principe van eigen risico en verantwoordelijkheid gehandhaafd. Initiatiefnemers in het rivierbed moeten zelf maatregelen nemen om zich tegen schade door hoogwater te beschermen. Dit betekent dat gebruikers van het rivierbed geen aanspraak kunnen maken op een vergoeding uit de Wet tegemoetkoming schade (Wts).
Voorafgaand aan de wijzging van de Bgr is er een internetconsultatie(verwijst naar een andere website), van 11 oktober tot en met 15 november.
