De aanpak van natuurbranden

De aanpak van natuurbranden in Nederland is afgelopen jaren in een stroomversnelling geraakt. En, zo blijkt dit voorjaar, geheel terecht. Het aantal natuurbranden is nu al ontzettend hoog. Het aantal meldingen van een natuurbrand tot 13 mei 2025 staat op 394. Ter vergelijking: in geheel 2024 zijn er 211 meldingen van een natuurbrand gedaan. We zitten in een droog voorjaar en dat zorgt voor een kwetsbare natuur, en dat lijkt eerder regel dan uitzondering te worden. Reden voor overheden, natuurbeheerders en hulpdiensten om te investeren in natuurbrandbeheersing.

Elco Vogt

27 May 2025

Nieuws

Het project Gebiedsgerichte Aanpak Natuurbrandbeheersing draait landelijk, waarin op meerdere niveaus wordt samengewerkt door stakeholders, zoals brandweer, provincie, natuurbeheerders en gemeentes. De uitvoering kan per provincie verschillen, maar het doel is hetzelfde: waar mogelijk voorkomen dat een natuurbrand onbeheersbaar wordt en de effecten op natuur en mens verkleinen. Enkele voorbeelden van uitvoeringsmaatregelen:

Het informeren van inwoners, ondernemers en toeristen in risicogebieden over preventiemaatregelen en een handelingsperspectief;
Het opstellen van een crisisplan, met daarin een verkeersplan ten behoeve van evacuatie en aanrijroutes voor hulpdiensten;
Het nemen van fysieke maatregelen in een natuurgebied, zoals het aanleggen van bluswatervoorzieningen, verbeteren van aanrijroutes voor hulpdiensten, vervangen van naaldbomen voor loofbomen en het aanleggen van compartimenten.

In 2024 maakte de toenmalige minister voor Natuur en Stikstof bekend dat er 70 miljoen euro wordt geïnvesteerd in natuurbrandbeheersing. Met dit geld worden onder andere natuurbeheerders financieel ondersteund om maatregelen te nemen voor preventie en beheersing van natuurbranden. Bijvoorbeeld door compartimentering, vernatting, vegetatiebeheer of het verbeteren van de bereikbaarheid voor hulpdiensten en bluswatervoorzieningen. Ook maakte de minister bekend dat er een nationaal expertisecentrum voor natuurbrandbeheersing wordt opgericht. Het expertisecentrum moet stakeholders met kennis ondersteunen bij de uitvoering van maatregelen.

Op dit moment zit het Landelijk Crisisplan Natuurbranden in de bestuurlijke molen. Dit plan beschrijft de samenwerking bij een of meerdere onbeheersbare natuurbranden, wanneer we te maken krijgen met schaarste bij de hulpdiensten in de bestrijding. Een goed voorbeeld hiervan was in juli 2022 in Engeland, toen meerdere kleine natuurbranden tegelijkertijd woedden. Hoewel de branden relatief klein waren, waren er dusdanig veel gelijktijdig, dat er geen enkele brandweereenheid meer vrij was voor ”reguliere” incidenten, zoals verkeers- of waterongevallen. Er werden in totaal 41 gebouwen vernietigd door deze branden.

Dit ogenschijnlijk worst-case scenario lijkt veel realistischer te worden, ook in Nederland. Het is daarom belangrijk dat nagedacht wordt over inzet van capaciteit bij schaarste. Wat krijgt voorrang? Mens, natuur, woonwijken, industrie? Wie maakt de keuze? Deze uitgangspunten moeten duidelijk en transparant zijn.

Wat in veel gevallen nog onvoldoende aan bod komt, is een integrale en toekomstgerichte benadering. Het belang van voldoende ruimte voor de natuur wordt steeds duidelijker, en het risico op natuurbranden lijkt de komende jaren te gaan toenemen. We moeten dus accepteren dat dit onderwerp onderdeel blijft van onze maatschappij. Het onderwerp moet niet alleen leven bij de afdelingen veiligheid van gemeentes en bij de hulpdiensten. Het moet ook aan bod komen bij ruimtelijke, economische en sociale vraagstukken:

Is het verstandig om een verpleeghuis of kinderopvang te vestigen in of aan de rand van een natuurgebied met verhoogd risico?
Welke maatregelen kunnen genomen worden om een nieuw te bouwen woonwijk aan de rand van een natuurgebied te beschermen tegen de risico’s van een natuurbrand? Dit geldt ook andersom: welke maatregelen kunnen genomen worden om de natuur te beschermen tegen de bijkomende risico’s van de nieuw te bouwen woonwijk, aangezien het merendeel van de natuurbranden bewust of onbewust wordt veroorzaakt door menselijk handelen?
Hoe wordt toekomstige recreatie (campings, sportgelegenheden, horeca) ruimtelijk ingepast in de natuur?

Er wordt hard gewerkt om Nederland bestendiger te maken tegen natuurbranden, maar we hebben nog veel te doen voor we fatsoenlijk kunnen samenleven met dit dreigende natuurverschijnsel.

Reacties

MEER REACTIES

Laat een reactie achter Reactie annuleren

U moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.

NIEUWS

Doorbraak in vleermuisonderzoek: Utrecht staat eDNA toe

Nieuws-persbericht

Impact Europese Natuurherstelverordening voor gemeenten

Nieuws-persbericht

11e voortgangsrapportage Natuur: samenwerking en realisme centraal bij versterken van Nederlandse natuur

Nieuws-persbericht

Verblijfsvoorzieningen voor vogels en vleermuizen: infoblad en consultatie

Nieuws-persbericht

Het ministerie van VRO heeft een infoblad gemaakt over verblijfsvoorzieningen voor ‘bouwwerkafhankelijke beschermde diersoorten’. De brochure bevat duidelijk geïllustreerde voorbeelden...

Provincies bepleiten realisme volgende fase formatie

Nieuws-persbericht

IPO