Monitoring en evaluatie vormen de ruggengraat van effectief beleid. Door de effecten van de beleidsvoornemens uit de omgevingsvisie te volgen, kunnen we bepalen of doelen zijn bereikt en waar bijsturing nodig is. Een omgevingsvisie is een dynamisch document. Als gemeente kan je de visie op onderdelen aanpassen, waardoor zij meebeweegt met veranderende inzichten, actualiteiten en omstandigheden. De omgevingsvisie is daarom bij uitstek geschikt voor monitoring en evaluatie, het vierde kwadrant uit de beleidscyclus!
Met de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 in zicht, is dit een ideaal moment om met de omgevingsvisie van jouw gemeente aan de slag te gaan.
Steeds meer gemeenten vinden hun weg in de beleidscyclus van de Omgevingswet. We kennen het rijtje: de omgevingsvisie hoort bij de beleidsbepaling (kwadrant 1), het programma bij de beleidsdoorwerking (kwadrant 2), en de instrumenten omgevingsvergunning en omgevingsplan bij de uitvoering (kwadrant 3). Het vierde kwadrant, de terugkoppeling met monitoring en evaluatie, is nu de uitdaging.
Veel omgevingsvisies zijn inmiddels enkele jaren oud. En met de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 in zicht, is dit een ideaal moment om de omgevingsvisie van jouw gemeente tussentijds te evalueren en waar nodig bij te stellen. Een tussentijdse evaluatie biedt verschillende voordelen:
Bereik je de gestelde doelen uit de omgevingsvisie? Dit is het moment om te controleren of het beleid de gewenste resultaten oplevert. Evalueer de effectiviteit, wat heeft gewerkt, wat niet?
De wereld staat niet stil, er zijn veel innovatieve ontwikkelingen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Zijn er effectievere oplossingen of nieuwe uitdagingen die vragen om aanpassing of aanvulling van de omgevingsvisie? Dan is dit het moment.
Een evaluatie biedt een uitstekende gelegenheid om over te wijzigen onderdelen in gesprek te gaan met belanghebbenden. Zo vergroot je de betrokkenheid van bewoners en belanghebbenden.
Biedt de omgevingsvisie duidelijke kaders aan het college om (gebieds)ontwikkelingen aan te toetsten en uit te voeren? Of is gebleken je beoogde ontwikkelingen maar moeilijk kon vertalen naar een concreet ruimtelijk plan, omdat de omgevingsvisie te algemeen was? Dan is de evaluatie hét moment om de omgevingsvisie aan te passen en te voorzien van meer kompaswaarde.
Nu veel omgevingsvisies enkele jaren in werking zijn, is dit het optimale moment voor een tussentijdse evaluatie. De vier instrumenten helpen elk op hun eigen manier om de beleidscyclus te doorlopen en de doelen die je als gemeente hebt te bereiken.
De Omgevingswet is een resultaatgerichte wet die gericht is op het bereiken van concrete doelen. Hou dit voor ogen bij het evalueren en aanpassen van de omgevingsvisie 2.0!
