In een nieuwe serie ''De Omgevingwet -'' zullen verschillende experts, maar ook professionals werkzaam binnen het domein leefomgeving, steeds een aspect binnen de Omgevingswet onder de loep nemen. Deze week staat De Omgevingswet - Stedelijk beheer online, geschreven door Jan Boer. Een overzichtsartikel waarin de belangrijkste veranderingen binnen stedelijk beheer kort worden belicht.
De Omgevingswet: op 1 januari 2022 is het zover! Vanaf dan wordt in de fysieke leefomgeving meer mogelijk met minder regels. Per gemeente komt er één omgevingsplan waarin al die regels staan opgesomd. Transparant, toepasbaar en handhaafbaar. Gebaseerd op één beleidsdocument: de omgevingsvisie. De Omgevingswet, die ervoor zorgt dat de fysieke leefomgeving niet langer wordt bepaald door regels uit ruimtelijke ordening, milieu en water. Dat er geen Wet algemene bepalingen omgevingsrecht meer nodig is om alle toestemmingstelsels aan elkaar te haken. Zodat je niet meer van de ene procedure naar de andere rolt om een gewenste activiteit mogelijk te maken, met daarnaast ook nog per beschikking de mogelijkheid tot rechtsbescherming. De Omgevingswet, die moet bereiken dat er niet voor elke activiteit in de fysieke leefomgeving een vergunning nodig is. Laat staan meerdere om één activiteit te kunnen ontplooien. Minder vergunningen, meer zorgplicht en een veranderend toezicht en handhaving
De Omgevingswet betekent snelheid en een positieve grondhouding ten aanzien van initiatieven vanuit de inwoners en bedrijven. Met een overheid, die omschakelt van “nee, tenzij” naar “ja, mits”. Een andere houding. Die resulteert in ander gedrag en een andere manier van organiseren.
Vanaf nu worden initiatieven besproken aan de omgevingstafel. Met de insteek om – waar mogelijk – alle betrokkenen direct mee te laten werken aan het initiatief.
Niet alleen de planoloog of milieudeskundige wordt betrokken. Alle noodzakelijke disciplines zitten aan tafel, om mee te denken over het initiatief. Niet alleen intern, vanuit de eigen organisatie. Waar nodig ook vanuit bijvoorbeeld de provincie en/of het waterschap.
Dit meedenken en meewerken gebeurt vanuit een verbrede reikwijdte “nieuwe stijl.” Dat betekent met volledige integratie van de regionale energiestructuur, de klimaatdoelstellingen en onderwerpen uit het sociale domein.
Denk niet, dat vanaf de inwerkingtreding van het nieuwe stelsel alles zomaar mogelijk is. Er zijn grenzen! Internationale-, nationale-, provinciale- en lokale grenzen. Die worden bepaald door het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl).
Zo is het in sommige gemeenten noodzakelijk om maatregelen te nemen om geurconcentraties en/of geluidbelasting terug te dringen naar maximaal toegestane proporties. Deze harde eis vloeit voort uit het Bkl. Gemeenten voeren dit uit via een verplicht programma met een resultaatsverplichting.
Dergelijke verplichtingen vloeien voort uit Europese richtlijnen en/of zijn verplicht vanwege het overschrijden van een omgevingswaarde.
Gemeenten werken op dit moment veel met beleidsdocumenten en plannen, zoals het rioleringsplan. Of het planologisch afwijkingenbeleid.
Onder de Omgevingswet wordt dat anders:
Beleidsstukken worden beoordeeld in het licht van de Omgevingswet. Wat dacht u van het hondenbeleid, het uitwegstelsel, bomen- en groenbeleid met bijbehorend onderhoudsniveau. Misschien verdienen bepaalde uitgangspunten een heroverweging! En wellicht wordt het ook tijd om na te denken over de ondergrondse infrastructuur voor – al dan niet particuliere – laadpalen!
Plannen, zoals het rioleringsplan en de beheerplannen voor water, bruggen en viaducten worden tegen het licht van de Omgevingswet gehouden. Is het plan nog actueel? Kan het behouden blijven of moet het worden herzien?
Planologische regels verdwijnen en worden toepasbare regels, gericht op de gehele fysieke leefomgeving. Met een relatie naar de uitganspunten van de regionale energiestructuur en de klimaatdoelstellingen. En het sociaal domein, weet u nog?
Regels uit verordeningen worden beoordeeld, in hoeverre gelden deze in het nieuwe, fysieke domein? De Algemene plaatselijke verordening wordt een document met regels in verband met openbare orde en veiligheid. De overige regels komen in het omgevingsplan of een verordening “fysieke leefomgeving”.
Deregulering is – gezien het uitgangspunt van de Omgevingswet voor “minder regels” – strikt noodzakelijk. Daarnaast moet worden beoordeeld of een vergunningplicht kan worden omgezet in een vergunning vrije activiteit of een meldingsplichtige activiteit. Minder regels, meer zorgplicht.
Laat de kaas niet van uw brood eten! Zojuist heeft u gelezen dat veel beleidsstukken, regels en plannen opnieuw worden geijkt. Om deze vervolgens – geheel gemoderniseerd – op te nemen in het omgevingsplan.
Weet u nog?
Dat is dat ene plan met daarin alle regels, die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving.
Een afdeling “stedelijk beheer” of hoe de benaming binnen een gemeente ook mag zijn, wordt dikwijls gezien als een organisatieonderdeel, gericht op uitvoering. Afhankelijk van de aard en omvang van uw gemeente kan dat ook totaal anders zijn! Dat u samen met een stedenbouwkundige stuurt op de inrichting van uw gemeente.
Dat u op basis van een verkeer- en vervoersplan bedenkt hoe de ontsluiting van uw gemeente moet plaatsvinden, de verkeerstromen, het openbaar vervoer, het fiets(paden)plan.
Allemaal zaken, die plaatsvinden in de fysieke leefomgeving en soms raakvlakken hebben met het sociaal domein. Zoals op het gebied van leefbaarheid, vergrijzing en maatschappelijke betrokkenheid en participatie.
En wat dacht u van de relatie met het Deltaplan ruimtelijke adaptatie, de stresstest en de ontwikkelingen ten aanzien van smart city?
Daar zit uw kracht en expertise!
Uw kennis, ervaring en werkzaamheden vormen de basis voor het omgevingsplan, naast de uitgangspunten uit de huidige beleidsdocumenten en (bestemmings)plannen.
Het is daarom van groot belang dat vanuit uw discipline een bijdrage wordt geleverd aan de totstandkoming van het omgevingsplan. Bij voorkeur voorafgegaan door uw inbreng bij de omgevingsvisie.
En dat u nadenkt over het transformeren van uw beleidsstukken en plannen in concrete programma’s, zoals bedoeld in de Omgevingswet. Al dan niet met een resultaat- of inspanningsverplichting. Al dan niet als vrijwillig programma of als programma met een programmatische aanpak.
Stedelijk beheer heeft idealiter invloed op de aard en inhoud van de regels. Bijvoorbeeld ten aanzien van de inrichting van de openbare ruimte, het uitweg- stelsel, kabels en leidingen, kapvergunningen en vergunningen en voorzieningen bij evenementen.
Maar er is meer, zoals: afvalverwijdering, straatvegen, sportvelden, bestrating, gemalen, watergangen, beplanting en bomenbeheer, hondenpoep, straatvegen, kolkenzuigen, omleidingsroutes, gladheidsbestrijding, parkeren, markeringen en onderhoud en beheer van (gemeentelijke) gebouwen.
Allemaal onderwerpen, waarvan tenminste moet worden getoetst of opname in het omgevingsplan gewenst is, danwel of er een programma moet worden opgesteld om de doelstellingen te verwezenlijken. Of dat uw beheerplannen kunnen blijven bestaan.
Stedelijk beheer maakt gebruik van geautomatiseerde systemen. Wie niet? Denk eens aan de basisregistratie grootschalige topografie. De Omgevingswet eist het werken met het digitaal stelsel omgevingswet (DSO). Er dient een volledige koppelbaarheid te komen tussen alle systemen, opdat medio 2029 in één oogopslag de mogelijkheden en beperkingen van een (kadastraal) perceel inzichtelijk zijn.
Dat vergt een enorme inspanning, ook van de collegae van stedelijk beheer, automatisering en de applicatiebeheerders.
