Monumenten en cultureel erfgoed zijn fysieke herinneringen aan de geschiedenis en cultuur van Nederland. Omdat zij hierdoor een onvervangbare maatschappelijke en sociale waarde hebben, dient er zorgvuldig met deze gebouwen te worden omgegaan.
Monumenten en cultureel erfgoed zijn fysieke herinneringen aan de geschiedenis en cultuur van Nederland. Omdat zij hierdoor een onvervangbare maatschappelijke en sociale waarde hebben, dient er zorgvuldig met deze gebouwen te worden omgegaan. Het is onderhand algemeen bekend dat de bouwopgave van de toekomst voornamelijk ligt in hergebruik van de bestaande voorraad. Monumenten en erfgoed zijn hiervan een belangrijk onderdeel. Deze opgave vraagt, zowel van de overheid als van de initiatiefnemer, de nodige inzet om het bouwproces zo soepel mogelijk te laten verlopen.
De Modernisering van de Monumentenzorg, in 2009 gepubliceerd door minister Plasterk, speelt hier duidelijk op in. Door vereenvoudigde wetgeving en minder vergunningen toe te passen, wordt getracht het aanpassen en/of herbestemmen van monumenten te versimpelen. De vraag is nu, wat deze en andere stimulansen vanuit de overheid in de praktijk hebben opgeleverd en hoe je hier als initiatiefnemer het best mee om kunt gaan.
Zo zijn bijvoorbeeld de gemeentelijke leges voor monumenten aanzienlijk lager in vergelijking met die van nieuwbouw en kan er een beroep worden gedaan op subsidies. De kosten van vele rapporten die aangedragen dienen te worden kunnen echter een grote kostenpost vormen, terwijl er weinig inzicht is in deze kosten. Het gaat onder andere om het, door een gespecialiseerd bureau, opstellen van een cultuurhistorische rapport, bouwtechnische rapport, bestek en technische tekeningen.
Zeker wanneer de initiatiefnemer geen specifieke kennis heeft over monumenten en de bijkomende procedures, omdat hij zelf de eigenaar of een kleine ontwikkelaar is, kan dit leiden tot onaangename verassingen tijdens het proces. Daarbij is de kans op onvoorziene ontwikkelingen bij transformatie van een bestaand gebouw groter dan bij nieuwbouw, bijvoorbeeld door ontdekking van verborgen historische elementen. Deze ontwikkelingen kunnen de kosten en de tijdsduur van een bouwproject aanzienlijk verhogen.
Bij transformatie van een monument naar een gebouw dat voldoet aan de hedendaagse eisen, dient er rekening gehouden te worden met financiële en wettelijke beperkingen maar er moet vooral gelet worden op de mogelijkheden. Het gebrek aan inzicht in deze mogelijkheden en beperkingen maakt het, zeker voor een onervaren ontwikkelaar of initiatiefnemer, lastig om de haalbaarheid vooraf in kaart te brengen. De kosten en het tijdsbestek van het vooronderzoek naar de vergunningenprocedure en het gebrek aan transparantie, kunnen initiatiefnemers ervan weerhouden een dergelijke project aan te pakken.
Door praktijkervaring van eigenaren en experts op dit gebied te delen, ontstaat de mogelijkheid om het kennislacune te verkleinen. Alleen door transparantie en samenwerking tussen overheid, instanties, ontwikkelaars en eigenaren zullen we in staat zijn de opgave van herbestemming op een efficiëntere manier aan te pakken.
Meer hierover op de Praktijkmiddag Herbestemming monumentale gebouwen op 17 december in de Oude Kerk in Amsterdam (zelf een herbestemd monument!). Voor meer info: kijk
hier.
