De rijksoverheid heeft de zorg voor natuur en biodiversiteit voor een groot deel van zich af georganiseerd. Naadloos in deze trend van decentralisatie past de nieuwe Omgevingswet. Omdat burgers geacht worden te participeren in de uitvoering van deze wet, heeft u nu wel de kans vogels een stem geven bij ruimtelijke ontwikkelingen in uw omgeving.
Decentraliseren! Het is al vele jaren het credo van opeenvolgende kabinetten. Zo kregen gemeenten de verantwoordelijkheid voor inwoners die het niet zelfstandig redden en schoof het Rijk de zorg voor natuur grotendeels door naar provincies. Deze decentralisatie gaat nog steeds door. In de nieuwe Omgevingswet nemen de taken voor ruimtelijke inrichting van provincies en gemeenten toe. Na meerdere keren uitstel treedt de wet naar alle waarschijnlijk per 1 januari 2022 in werking. Dat heeft grote consequenties voor natuur en dus ook vogels.
Decentralisatie op zich is niet slecht. Lokaal en regionaal weten de betreffende besturen vaak beter wat er leeft en wat er mogelijk is. Goede voorbeelden zijn er genoeg. Denk aan hippe initiatieven voor een groenere buurt, samenwerkingen tussen boeren en stedelingen, of slimme oplossingen om water en natuurgebieden regionaal te verbinden via ‘klimaatbuffers’. Zulke projecten laten zien dat andere werkwijzen mogelijk zijn.
Maar het is niet allemaal hosanna. Veel problemen overstijgen de lokale of regionale schaal. Het oplossen van de stikstofcrisis, het redden van weidevogels, de transitie in de landbouw én het tot het staan brengen van de biodiversiteitscrisis: dat zijn problemen die niet zonder een landelijke of zelfs Europese, dan wel wereldwijde aanpak kunnen.
Decentralisatie is geen panacee voor de leefbare wereld van morgen. Ja, gemeenten en provincies kunnen goed burgers en bedrijven ondersteunen die zelf initiateven nemen. Maar een werkelijke oplossing voor de biodiversiteitscrisis schreeuwt om meer regie. Én om meer investeringen dan er decentraal mogelijk zijn. Juist in het samenspel tussen lokaal ontwikkelde goede voorbeelden én een voortvarende nationale aanpak ligt de sleutel voor een rijke natuur in Nederland. Dat geldt zowel voor de grote natuurgebieden en extensieve boerenlandschappen als voor groen in de stad.
In maart volgend jaar gaat Nederland naar de stembus, waarna de partijen coalitieonderhandelingen beginnen. In die gesprekken moeten biodiversiteit en de zorg voor natuur een prominent onderwerp zijn. Alleen al vanwege het verlangen van mensen naar een rijke natuur, zoals duidelijk naar voren kwam in het Motivaction-onderzoek dat Vogelbescherming deze zomer liet uitvoeren. Politici van links tot rechts hebben we voorzien van de onderzoeksuitkomsten.
De aanstaande Omgevingswet brengt nog iets anders met zich mee. De grotere rol die gemeenten en provincies krijgen, gaat gepaard met een plicht tot het betrekken van burgers. Een paar kabinetten terug heette dat de ‘participatiemaatschappij’. Het gevaar daarvan is dat gemeenten en provincies hun oren laten hangen naar belangengroepen die kortetermijnoplossingen voorstaan. Tegelijk is er ook een kans. Lokale groene clubs en individuele burgers kunnen óók hun inbreng hebben en ervoor zorgen dat er meer natuur in ieders directe omgeving komt. Grijp uw kans!
