Handhaving mogelijk bij kantoren zonder energielabel C

Volgens de Cobouw betreft het aantal kantoren dat een energielabel C of hoger moeten hebben ruim 90.000 objecten met een oppervlakte van ruim 120.000.000 m². Veel kantoren hebben nog geen label (1).

Waar is de verplichting van het energielabel geregeld?

In artikel 5.11 van het Bouwbesluit is opgenomen dat een kantoorgebouw met ingang van 1 januari 2023 niet langer gebruikt mag worden of in gebruik mag worden genomen als er geen geldig energielabel is met een maximale waarde gelijk aan labelklasse C. Een hogere klas is uiteraard ook geldig. Na invoering van de Omgevingswet staat het voorgaande in artikel 3:87 van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) opgenomen.

Bevoegd gezag

De gemeente is het bevoegd gezag. Er is één uitzondering op deze regel. Als de provincie op dezelfde locatie  al een omgevingsvergunning voor milieubelastende activiteiten van complex bedrijf heeft verleend, dan is de Provincie het bevoegd gezag op grond van artikel 2.2 BBL.

Uitzonderingen label-c verplichting

Er zijn uitzonderingen waarbij niet voldaan hoeft te worden aan de labelplicht voor kantoren. Deze uitzonderingen staan opgenomen in artikel 5.11 van het Bouwbesluit en artikel 2.2. van het Besluit energieprestatie gebouwen. De uitzonderingen zijn als volgt:

• Voor een kantoorgebouw met een gebruiksoppervlakte aan kantoorfuncties van minder dan 50% van de totale gebruiksoppervlakte;

• Als de totale gebruiksoppervlakte aan kantoorfuncties en nevengebruiksfuncties minder is dan 100 m². Als er meerdere kantoorgebouwen in een gebouw zitten moeten die echter bij elkaar worden opgeteld;

• Gebouwen waarvoor geen energie gebruikt wordt om het binnenklimaat te regelen;

• Als het pand een monument is;

• Als het gebouw ten hoogste twee jaar wordt gebruikt;

• Als het gebouw wordt onteigend waarna het wordt gesloopt;

• Als het pand wordt gebruikt voor erediensten en religieuze activiteiten; of

• Als de maatregelen die nodig zijn om energielabel C te realiseren een terugverdientijd hebben van meer dan 10 jaar (hardheidsclausule).

Het is bij de hardheidsclausule aan de eigenaar om aan te tonen dat aan deze uitzonderingsgrond wordt voldaan. De eigenaar moet in ieder geval een berekening van de terugverdientijd voor de maatregelen die niet worden genomen maar die wel nodig zijn overleggen. Er moet dan gebruik worden gemaakt van de rekenregels zoals die in de ministeriële regeling worden opgenomen.

Mocht een kantoorgebouw leeg staan dan geldt dat dit gebouw niet in gebruik mag worden genomen als er geen sprake is van een toereikend energielabel.

Stappenplan voor gemeentes

Het Informatiepunt Leefomgeving heeft een stappenplan opgesteld voor gemeentes in het kader van de handhaving voor na 1 januari a.s.

Aan gemeentes wordt geadviseerd om prioriteiten te stellen. Handhaving zou als volgt kunnen plaatsvinden.

Overzicht

RVO maakt een lijst per gemeente waarin is aangegeven welke panden met hoge waarschijnlijkheid moeten voldoen; welke panden vermoedelijk moeten voldoen; welke panden niet hoeven te voldoen en welke panden geregistreerde energielabels hebben. De lijst is een indicatie en niet volledig sluitend.

Vooraanschrijving

Vervolgens is het voor de gemeente van belang om de kantoorgebouwen in te delen in kantoorgebouwen die het juiste label hebben; kantoorgebouwen die geen label hebben en kantoorgebouwen een label hebben die onder C ligt.

Of een pand een energielabel heeft kan worden ingezien op basis van postcode/huisnummer via EP-Online. Alleen een gecertificeerd bedrijf volgens beoordelingsrichtlijn BRL 95-U mag energielabels voor kantoren registreren. De Inspectie Leefomgeving en Transport ziet toe op dit systeem. Voor het toezicht op de energielabel C-verplichting hoeft het bevoegd gezag dit dus niet te controleren. Het gaat enkel alleen om de vraag of er een energielabel is geregistreerd.

Na de inventarisatie kan een vooraankondiging worden gestuurd. De vooraankondiging kan dit jaar al verzonden worden.

Handhaving

Vervolgens is de vraag of tot handhaving overgegaan moet worden. Volgens vaste rechtspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zal, gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met een last onder bestuursdwang of dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien (zie bijvoorbeeld de uitspraak van de Afdeling van 8 september 2021, ECLI:NL:RVS:2021:2032).

In beginsel zal er dan ook tot handhaving overgegaan moeten worden als het energielabel ontbreekt danwel een lagere klasse heeft dan C.

Aanschrijving kantoorgebouwen

Vervolgens kunnen vanaf 1 januari 2023 alle kantoorgebouwen worden aangeschreven op de verplichting als nog niet voldaan wordt waarna nog een hercontrole kan plaatsvinden. Als er toch maatregelen genomen kunnen worden dan kan ervoor gekozen worden om een langere termijn te geven voor het aanpassen van het kantoorgebouw.

Als er geen label aanwezig is, kan worden verzocht worden om binnen een termijn van bijvoorbeeld 12 weken een geldig energielabel C over te leggen of om in een energie- of maatwerkadvies m aan te geven welke maatregelen genomen moeten worden om het label te krijgen inclusief een tijdsplanning. Het energielabel dient binnen een jaar na ontvangst van het advies te worden geregistreerd waarna uiteraard ook nog een hercontrole dient plaats te vinden.

Last onder dwangsom of last onder bestuursdwang

Indien een eigenaar niet meewerkt dan kan een last onder dwangsom worden opgelegd of een last onder bestuursdwang waarna overgegaan kan worden tot sluiting van het kantoorgebouw.

Voetnoot

1. Cobouw donderdag 6 oktober 2022