In de rubriek ‘Vraag het de jurist’ buigen juristen van de VNG zich over vragen rond toezicht en handhaving die leven bij gemeenten. Janusz Dobosz, als jurist verbonden aan het Ondersteuningsprogramma Arbeidsmigranten, beantwoordt in deze editie de vraag: hoe kan een gemeente effectief handhaven bij onjuiste BRP-inschrijvingen?
Veel gemeenten krijgen te maken met arbeidsmigranten die zich (tijdelijk) in hun gemeente vestigen. In de praktijk leidt dit vaak tot problemen bij de inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP). Soms schrijven migranten zich helemaal niet in, of blijven ze ingeschreven op een adres waar zij feitelijk niet meer verblijven. Dit maakt het gemeentelijk toezicht moeilijk en kan gevolgen hebben voor handhaving, uitkeringen en belastinginning. Veel gemeenten krijgen te maken met arbeidsmigranten die zich (tijdelijk) in hun gemeente vestigen.
Volgens artikel 2.38 Wet BRP moet een ingezetene die langer dan 4 maanden in Nederland verblijft, zich inschrijven op het woonadres in de BRP (Artikel 2.38 Wet BRP). Voor kortere verblijven geldt een inschrijving in de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI) (Artikel 2.67 Wet BRP).
Wanneer iemand zich niet inschrijft, kan de gemeente handhaven, bijvoorbeeld door:
een last onder dwangsom op te leggen;
een bestuurlijke boete in te zetten (artikel 4.17 Wet BRP).
Daarnaast heeft de gemeente een toezichthoudende taak op grond van artikel 4.2 Wet BRP. Dit betekent dat zij bevoegd is onderzoek te doen naar adresfraude en onjuiste inschrijvingen. Daarbij kunnen gegevens worden vergeleken met andere signalen, zoals waterverbruik, afvalinzameling of meldingen van omwonenden.
Een complicatie is dat EU-burgers een recht op verblijf ontlenen aan Richtlijn 2004/38/EG. Dit betekent dat afwezigheid van een correcte inschrijving niet zal leiden tot verlies van het verblijfsrecht. Wel kan de gemeente signalen doorzetten naar de IND, bijvoorbeeld bij twijfel over het duurzaam verblijf of bij vermoedens van misbruik.
Voor gemeenten blijft de handhavingsbevoegdheid bij onjuiste BRP-inschrijvingen overeind. Concreet betekent dit dat u:
inwoners kunt aanspreken op hun plicht om zich correct in te schrijven;
sancties kunt opleggen wanneer zij dit niet doen;
relevante signalen kunt delen met ketenpartners zoals de IND.
De BRP biedt daarmee een stevig juridisch fundament om zicht te houden op de aanwezigheid van arbeidsmigranten en te voorkomen dat voorzieningen worden misbruikt.
