Achtendertig procent van de boomsoorten wereldwijd loopt het risico uit te sterven, volgens de eerste Global Tree Assessment, gepubliceerd in de update van de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten™ die vandaag uitkwam. In dezelfde update is de beschermingsstatus van de West-Europese egel verslechterd en wordt deze nu geclassificeerd als ‘Bijna bedreigd’.
De IUCN Rode Lijst omvat nu 166.061 soorten, waarvan 46.337 met uitsterven bedreigd zijn.
‘Vandaag brengen we de wereldwijde beoordeling van de bomen op de IUCN Rode Lijst uit, waaruit blijkt dat meer dan één op de drie boomsoorten met uitsterven wordt bedreigd. Bomen zijn essentieel voor het leven op aarde door hun cruciale rol in ecosystemen en miljoenen mensen zijn afhankelijk van bomen voor hun levensonderhoud. Nu de IUCN Rode Lijst 60 jaar bestaat, benadrukt deze beoordeling het belang ervan als barometer van het leven, maar ook, en dat is cruciaal, als een uniek hulpmiddel om actie te ondernemen om de achteruitgang van de natuur te keren,’ zegt Dr. Grethel Aguilar, directeur-generaal van de IUCN.
Voor het eerst zijn de meeste boomsoorten ter wereld opgenomen op de IUCN Rode Lijst. Daaruit komt naar voren dat ten minste 16.425 van de 47.282 beoordeelde soorten met uitsterven worden bedreigd. Bomen vormen nu meer dan een kwart van de soorten op de IUCN Rode Lijst. Het aantal bedreigde boomsoorten is meer dan het dubbele van het aantal bedreigde vogels, zoogdieren, reptielen en amfibieën samen. Boomsoorten lopen in 192 landen wereldwijd het risico uit te sterven.
‘Deze uitgebreide beoordeling geeft voor het eerst een wereldwijd beeld van de beschermingsstatus van bomen. Dat stelt ons in staat om beter geïnformeerde beslissingen te nemen en om gericht actie te ondernemen daar waar dat dringend nodig is,’ aldus Dr. Malin Rivers, hoofd van de Global Tree Assessment bij Botanic Gardens Conservation International, een Rode Lijst-partner. ‘De Rode Lijst-beoordeling is een internationale inspanning, waaraan meer dan 1.000 boomexperts hebben bijgedragen. We moeten blijven samenwerken om lokale, nationale en internationale acties op te schalen om bomen te beschermen, voor zowel mensen als de planeet.’
Het hoogste percentage bedreigde bomen is te vinden op eilanden. Bomen op eilanden lopen bijzonder hoog risico door ontbossing voor stedelijke ontwikkeling en landbouw. Ook worden ze bedreigd door invasieve soorten, plagen en ziektes. Klimaatverandering bedreigt bomen in toenemende mate. Dit is vooral het geval in de tropen, door stijgende zeespiegels en sterkere, frequentere stormen. Het aanpakken van deze bedreigingen, evenals habitatbescherming en -herstel en ex-situ-bescherming via zaadbanken en collecties in botanische tuinen, is van cruciaal belang om uitsterven te voorkomen, zowel op eilanden als wereldwijd. Acties op lokaal niveau hebben al geleid tot positieve resultaten, van de Juan Fernández-eilanden tot Cuba, van Madagaskar tot Fiji.
In Zuid-Amerika – de thuisbasis van de grootste diversiteit aan boomsoorten ter wereld – worden 3.356 van de 13.668 beoordeelde soorten met uitsterven bedreigd. Innovatieve benaderingen zijn nodig om het grote aantal boomsoorten in die regio te beschermen, waar ontbossing voor landbouw en veeteelt de grootste bedreigingen vormen. In Colombia hebben Rode Lijst-beoordelingen bijgedragen aan nationale actieplannen voor natuurbescherming. Zeven soorten bedreigde en ernstig bedreigde magnolia’s zijn gebruikt voor het aanwijzen van vijf nieuwe Key Biodiversity Areas, die door de lokale en nationale overheid mee zullen worden genomen om plannen op het gebied van ruimtelijke ordening te maken.
De IUCN Rode Lijst laat ook zien dat het verlies van bomen een grote bedreiging vormt voor duizenden andere planten, schimmels en dieren. Bomen zijn een bepalend onderdeel van veel ecosystemen en essentieel voor het leven op aarde door hun rol in koolstof-, water- en voedingsstoffencycli, bodemvorming en klimaatregulering. Mensen zijn ook afhankelijk van bomen: meer dan 5.000 boomsoorten op de IUCN Rode Lijst worden gebruikt voor hout in de bouw en meer dan 2.000 soorten worden gebruikt voor medicijnen, voedsel en brandstof.
West-Europese egel ‘Bijna bedreigd‘
De West-Europese egel (Erinaceus europaeus) is op de IUCN Rode Lijst verplaatst van ‘Niet bedreigd’ naar ‘Bijna bedreigd’. De soort zou in meer dan de helft van de landen waar hij voorkomt in aantal zijn afgenomen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Zweden, Denemarken, België, Nederland, Duitsland en Oostenrijk. Op nationaal niveau zijn de aantallen egels in de afgelopen tien jaar naar schatting met 16-33% afgenomen. Lokale studies melden dalingen van tot wel 50% in Beieren (Duitsland) en Vlaanderen (België). Toenemende druk van menselijke activiteiten, met name de achteruitgang van landelijke leefgbieden door intensivering van de landbouw, wegen en stedelijke ontwikkeling, is de oorzaak van de achteruitgang van de West-Europese egel.
‘Regionale en nationale actie is essentieel om egelpopulaties te ondersteunen, door middel van initiatieven zoals ‘Hedgehog Street’ in het Verenigd Koninkrijk en ‘Danmarks Pindsvin’ in Denemarken,’ aldus Dr. Abi Gazzard, Programme Officer van de IUCN SSC Small Mammal Specialist Group. ‘De Rode Lijst-beoordeling laat ook zien waar er hiaten in de kennis zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot de verspreiding van de soort. Meer monitoring in heel Europa is essentieel om meer te weten te komen over minder bestudeerde populaties.’
