Klimaatadaptief bouwen; samen toekomstbestendig!

AT Osborne werkt op twee gebieden aan klimaatadaptatie:

• klimaatadaptief bouwen en

• klimaatadaptatie, met focus op governance en beleid.

Wat is klimaatadaptief bouwen?

Klimaatadaptief bouwen is het ontwerpen en realiseren van gebouwen die de effecten van klimaatverandering minimaliseren en de veerkracht van de gebouwde omgeving vergroten. Het draait om het aanpassen aan nieuwe situaties die ontstaan door klimaatverandering.

Voorbeelden van klimaatadaptieve maatregelen in de bouw zijn groene daken en gevels, lichte gevelkleuren en het opvangen van regenwater in de tuin of op het dak. Deze oplossingen helpen ons beter om te gaan met hitte, droogte en hevige regenval. Het is belangrijk om te benadrukken dat klimaatadaptatie anders is dan klimaatmitigatie; terwijl mitigatie gericht is op het voorkomen of verminderen van verdere klimaatverandering, focust adaptatie op het omgaan met de gevolgen ervan.

Waarom klimaatadaptief bouwen?

Een klimaatadaptief gebouw is ontworpen om beter bestand te zijn tegen hitte, droogte, hevige regenval, bodemdaling en een slechte luchtkwaliteit. Door klimaatverandering zullen deze omstandigheden en hun frequentie en intensiteit steeds vaker voorkomen. Daarom is het essentieel om deze factoren mee te nemen in het ontwerp en de ontwikkeling van gebieden en gebouwen, zodat we toekomstbestendigheid en veiligheid kunnen waarborgen.

Waar begint klimaatadaptief bouwen?

Als je klimaatadaptief wilt bouwen, is het belangrijk om de risico’s van klimaatverandering voor een specifiek gebied en tijdsperiode in kaart te brengen. Met welke nieuwe situaties en effecten moet je rekening houden? Dit kan via de ‘Klimaateffectatlas‘, een interactief dashboard waar je bijvoorbeeld de kans op overstromingen in een bepaald gebied kunt bekijken.

Denk ook na over een strategische locatie voor je project. Is het verstandig om te bouwen in laaggelegen gebieden als de kans op overstromingen toeneemt? En wat te denken van gebieden met een hogere kans op aardverschuivingen? De locatie speelt een cruciale rol en beïnvloedt de toekomstbestendigheid en veiligheid van een gebouw. Klimaatadaptief bouwen vraagt om maatwerk, omdat elk gebied unieke uitdagingen met zich meebrengt.

Wat moet en wat kan?

• De Rijksoverheid heeft de maatlat klimaatadaptief bouwen ontwikkeld. Voor toekomstbestendige ontwikkeling is het essentieel om aan deze maatlat te voldoen.

• Daarnaast heeft de Dutch Green Building Council (DGBC) een ‘Framework for climate adaptive buildings’ opgesteld, in samenwerking met overheden, aannemers, adviseurs en financiële partijen. Dit framework is afgestemd op de EU Taxonomie en bestaat uit drie onderdelen: de omgevingsscore, de gebouwscore en de gebieds- en gebouwmaatregelen. Het biedt een eenduidige methodiek voor het vaststellen van fysieke klimaatrisico’s op gebouwniveau.

Mogelijkheden voor klimaatadaptief bouwen

Klimaatadaptatie vraagt om maatwerk, omdat elk gebied unieke uitdagingen met zich meebrengt. Bouwprojecten in het hoger gelegen Limburg vereisen andere maatregelen dan die in de wegzakkende veengebieden onder Amsterdam. Ook gebieden met een verhoogd risico op overstromingen hebben een andere aanpak nodig, waarbij de veiligheid een belangrijke rol speelt.

Klimaatadaptieve maatregelen zijn ook opgenomen in Programma’s van Eisen (PvE). Hierdoor hebben bouwbedrijven vaak het gevoel ‘afvinklijstjes’ mee te krijgen bij de implementatie van nieuwe bouwprojecten. Zelfs als zij slimmere, betere of goedkopere oplossingen hebben, is het vaak niet meer mogelijk om de eisen of aanvragen aan te passen. Hierdoor krijgt de markt niet de kans zijn kennis en expertise in te zetten. Veel bouwpartijen haken af omdat klimaatadaptief bouwen vaak hogere kosten met zich meebrengt. Bovendien roept het vragen op over wie verantwoordelijk is voor de effectiviteit van de klimaatadaptieve maatregelen en de eventuele risico’s die daarmee gepaard gaan.

Onze visie

Een klimaatadaptief gebouw staat in verbinding met zijn omgeving. Als je een klimaatadaptief gebouw wilt realiseren, is de eerste stap om je blik te verruimen naar de bredere gebouwde omgeving. De volgende stap is het inzien en realiseren dat het gebouw geen belasting voor de omgeving mag zijn, maar juist een waardevolle bijdrage moet leveren. De maatregelen die je voor een gebouw neemt, moeten daarom positieve neveneffecten hebben voor de omgeving.

Een integrale benadering is essentieel voor klimaatadaptatie om een leefbare omgeving te waarborgen. In de bovenstaande tabel presenteren we een aantal concrete voorbeelden van maatregelen voor klimaatadaptieve gebouwen die ook een positief effect hebben op de leefbaarheid van de omgeving. Wij benaderen klimaatadaptatie vanuit een geïntegreerde visie en aanpak en staan klaar om je te helpen met je project!

Voorbeeldprojecten AT Osborne

• Regiokantoor Alliander-Westpoort

Het nieuwe regiokantoor van Alliander is ontworpen met een focus op toekomstbestendigheid en klimaatadaptatie. Het gebouw is energieneutraal en is voor een groot deel opgebouwd uit hergebruikt hout van het oude complex. Daarnaast is er veel groen aangebracht op en rondom het kantoor, wat een thuis biedt voor insecten, vogels, amfibieën en kleine zoogdieren. Met het regenwater dat op het terrein wordt opgevangen, wordt de beplanting bewaterd. AT Osborne is betrokken geweest bij het opstellen van de contract- en aanbestedingsstrategie, de aanbestedingsdocumenten en de overeenkomsten. Daarnaast waren we verantwoordelijk voor het contractmanagement tijdens de uitvoering.

Voorbeelden planregels klimaatadaptief bouwen

• Beperking warmte-uitstraling
  Een gebouwgebonden installatie voor koeling mag de omgeving van het gebouw niet met meer dan ºC opwarmen.

• Voorkomen hittestress 

  1. Om hittestress te beperken, is de bouw van een gebouw alleen toegestaan als ten minste % van de aangrenzende openbare ruimte op het heetste moment van de dag wordt beschaduwd.

  2. Bij het beschaduwen worden negatieve effecten op flora en fauna zo veel mogelijk beperkt.