De beheerplannen van de Waddenzee, de Noordzeekustzone en de Deltawateren hadden niet zomaar verlengd mogen worden met zes jaar. Een adviescommissie heeft Rijkswaterstaat hierover op de vingers getikt. De overheid had eerst moeten beoordelen of de plannen nog wel juridisch houdbaar waren. Dat is de uitkomst van een bezwaarprocedure van Vogelbescherming. Er moet met name worden beoordeeld of activiteiten die nu nog vrijgesteld zijn van de vergunningplicht dat wel kunnen blijven. Het gaat onder meer om bepaalde vormen van visserij. Rijkswaterstaat heeft zijn huiswerk opnieuw gedaan en oordeelde tot ongenoegen van Vogelbescherming dat haast alle vrijstellingen in stand kunnen worden gehouden.
Nederland heeft op land én op zee Natura-2000-gebieden. Deze zijn aangewezen vanwege hun bijzondere natuurwaarden. Door Europese wetgeving is het verplicht deze gebieden goed te beschermen en er beheerplannen voor te maken en uit te voeren. Die plannen bevatten maatregelen om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat er voldoende voedsel en rust is voor vogels. Er staat ook in voor welke activiteiten vergunningen nodig zijn, zoals de meeste beroepsmatige visserij. En welke daar – onder voorwaarden – van kunnen worden vrijgesteld omdat aannemelijk is dat ze geen nadelige invloed hebben. Sommige vormen van recreatie kunnen hier ook onder vallen.
De rijksoverheid verlengde in 2022 de beheerplannen voor de Deltawateren (waaronder Westerschelde, Oosterschelde), de Waddenzee en de Noordzeekustzone. Dat mag slechts éénmalig, met zes jaar. Daarvoor moet het Rijk wel eerst beoordelen of de plannen nog juridisch houdbaar waren. Zo moet worden beoordeeld of activiteiten die nu nog vrijgesteld zijn van vergunningplicht dat wel kunnen blijven.
Onder andere uit een WOO-verzoek (Wet Open Overheid) dat Vogelbescherming in 2022 indiende, bleek dat de beoordeling van deze vrijstellingen ernstig tekortschoot. Eind 2022 diende Vogelbescherming mede daarom een bezwaarschrift in. Tijdens een hoorzitting begin zomer 2023 ondervroeg een onafhankelijke adviescommissie Rijkswaterstaat over de gevolgde procedure en de gebrekkige onderbouwing van de verlenging. Het oordeel was vernietigend, zo blijkt in het advies. De adviescommissie onderschreef het bezwaar van Vogelbescherming volledig en concludeerde dat voor alle van vergunning vrijgestelde activiteiten nieuwe onderbouwingen moesten komen.
In de Beslissing op Bezwaar (BOB) nam de minister van Infrastructuur & Waterstaat het advies van de commissie helaas maar ten dele over. De minister onderkent dat voor bepaalde activiteiten, zoals de beroepsmatige staandwantvisserij (waarbij kilometerslange kieuwnetten worden uitgezet), opnieuw onderzocht moest worden of ze wel vrijgesteld konden worden van vergunningplicht. Bij deze vorm van visserij sterven veel duikende watervogels.
Voor een deel van de recreatieve activiteiten, zoals schelpdierrapen in de Zuidwestelijke Delta, is de minister op juridische gronden van mening dat deze sowieso niet vergunningplichtig zijn. Onbegrijpelijk, vindt Vogelbescherming, want dit veroorzaakt veel verstoring van vogels. De beslissing van de minister gaat op dit punt regelrecht in tegen het advies van de commissie. Die oordeelde dat ook deze activiteiten wél vergunningplichtig zijn en dus een nieuwe beoordeling nodig is.
Op basis van nieuwe beoordelingen waarnaar in de BOB wordt verwezen, concludeert de minister dat voor recreatieve motorboten die sneller gaan dan 20km/h voor de Westerschelde de vrijstelling vervalt en dus een vergunning nodig is. Voor alle andere activiteiten die vrijgesteld waren, concludeert de minister dat deze gehandhaafd kunnen blijven. Dit staat in schril contrast met het feit dat de aantallen van bepaalde vogelsoorten, waaronder die van kanoet, rosse grutto en zwarte ruiter, de afgelopen jaren juist achteruit zijn gegaan.
De gestelde natuurdoelen van de Natura 2000-gebieden worden maar deels gehaald, zo bleek afgelopen voorjaar al uit de evaluaties van de beheerplannen (zie bijvoorbeeld voor de Waddenzee: Overheid ‘vergeet’ eigen natuurregels Waddenzee). Aanvullende bescherming is dus echt noodzakelijk. Vogelbescherming zal de beslissing op bezwaar daarom zorgvuldig bestuderen en sluit eventuele vervolgstappen vooralsnog niet uit.
