Inwoners kunnen tot en met 1 januari in een online enquête hun mening geven over ruimtelijke inrichting van Nederland. Een vergelijkbare methode werd eerder gebruikt in Zuid-Holland. Daar waren experts kritisch. “Een vluggertje” en “heel vrijblijvend”, klonk het.
Voor het opstellen van de nieuwe Nota Ruimte vraagt het Rijk inwoners van Nederland om hun visie. Tot en met 1 januari 2024 kan iedereen in een online enquête zijn mening geven over te maken ruimtelijke keuzes. De raadpleging is onderdeel van een breder participatietraject, waarvan de eerste resultaten dit voorjaar naar de Tweede Kamer worden gestuurd.
Aan deelnemers wordt gevraagd of er meer ruimte beschikbaar moet komen voor bijvoorbeeld woningbouw, natuur, landbouw, energie of industrie. Ook kunnen mensen aangeven in welke mate ze zich kunnen vinden in stellingen als “bescherm de eigenheid van regio’s” of “bouw liever op een paar plekken in Nederland veel dingen, dan overal een beetje”.
“Grote opgaves vragen in de toekomst allemaal om meer ruimte, terwijl er niet meer ruimte beschikbaar komt. Nederland moet dus kiezen waar, hoe en waaraan het ruimte biedt”, licht het Rijk toe in een persbericht. Het idee is dat deelnemers met de raadpleging “op de stoel van de minister gaan zitten”.
De landelijke aanpak lijkt op een participatietraject dat de Provincie Zuid-Holland eerder organiseerde voor het leggen van de provinciale ruimtelijke puzzel. De online enquête die daarbij werd gebruikt is gemaakt door hetzelfde bedrijf, Populytics.
Experts waren niet onverdeeld enthousiast over de Zuid-Hollandse aanpak. Participatie-expert en socioloog Frans Soeterbroek was zeer uitgesproken. Hij noemde de enquête “een vluggertje”. “De kern lijkt mensen leren dat ze moeten kiezen, dat niet alles wat ze belangrijk vinden kan. Het is bijna paternalistisch.” Zijn advies: leg inwoners reële vraagstukken voor zoals bijvoorbeeld wel of niet bouwen in de Gnephoekpolder, in plaats van abstracte schuifjes met meer of minder ruimte voor bijvoorbeeld woningbouw.
Ook Saskia Bisschops, onderzoeker participatie en burgerinitiatieven aan de Open Universiteit, zag potentiële valkuilen bij de eerdere aanpak in Zuid-Holland. “Mensen laten nadenken over dat er keuzes gemaakt moeten worden en dat niet elk idee kan, vind ik goed. Maar het doel van deze enquête is ambigu. Het lijkt ook heel vrijblijvend.”
De Zuid-Hollandse raadpleging leidde tot een Ruimtelijk Voorstel waarin de Gedeputeerde Staten tot 2050 geen extra ruimte vrijmaken voor wonen en werken. Hoe de participatie-uitkomsten concreet zijn verwerkt in het Ruimtelijk Voorstel, wordt in het document niet duidelijk.
