Nederland mist 23.000 woningen door de stikstofuitspraak uit 2019. Dat stellen onderzoekers van Colliers na analyse van bouwaantallen rond Natura 2000-gebieden en daarbuiten.
Nederland bouwt graag rond Natura-2000 gebieden. In 2023 waren ruim 83.000 woningen in aanbouw in een straal van vijf kilometer rond zo’n stuk natuur. Dat is niet heel veel minder dan buiten die straal: daar ging het om ruim 94.000 woningen.
Toch loopt Nederland woningen mis door het stikstofarrest uit 2019, stellen onderzoekers van Colliers. Analyse van meerdere jaren toont dat er nu relatief minder in de buurt van Natura 2000-gebieden wordt gebouwd dan voor 2019.
De grootste knauw was direct na de uitspraak te zien: toen zakte het aantal woningen in aanbouw rond Natura 2000-gebieden rap. Voor woningen op minimaal vijf kilometer afstand was dit veel minder het geval. Inmiddels is voor beide groepen sprake van een vergelijkbaar herstel. Er is echter geen sprake van een inhaaleffect voor de bouw van woningen rondom de Natura 2000-gebieden.
Andersom zou het wegvallen van bouw rond de natuurgebieden ook voor meer woningen elders kunnen zorgen, doordat er alternatieve locaties worden gevonden. Maar ook dit is niet zichtbaar in de cijfers. Madeline Buijs, hoofd onderzoek bij Colliers: “Dan zouden er in verhouding meer woningen buiten die grens van vijf kilometer gebouwd worden. Maar die verhouding verandert eigenlijk niet, zien we.”
De trendbreuk telt op tot het mislopen van een niet verwaarloosbaar aantal woningen: 23.000, aldus Colliers. Dat cijfer komt uit een alternatief scenario waarin géén beperkingen zijn op bouwen rond kwetsbare natuur. Het is ongeveer 7,5 procent van de totale woningbouw sinds 2019, en vergelijkbaar met de jaarlijkse woningbouwproductie in de provincies Utrecht en Noord-Holland.
De conclusie van de Colliers-onderzoekers lijkt haaks te staan op recent onderzoek van hoogleraar Jan Rouwendal, gepubliceerd in economenvakblad ESB. Rouwendal concludeerde dat de effecten van het stikstofarrest in 2019 op het aantal bouwvergunningen klein zijn, en dat er geen sprake was van een terugval in vergunningverlening.
Buijs: “Hij concludeert: de woningbouw is niet stilgevallen door de stikstofuitspraak. Dat zien wij ook. Maar wij hebben berekend hoeveel woningen er extra gebouwd hadden kunnen worden. Natuurlijk is de woningbouw doorgegaan, maar het had meer kunnen zijn.”
Het moet dus wel benadrukt worden dat die 23.000 woningen een theoretisch gemis zijn. Het is onmogelijk om te zeggen of ze zonder de stikstofuitspraak daadwerkelijk gebouwd zouden zijn, zegt ook Buijs.
