Op 10 oktober is het onderzoeksrapport naar alternatieve financiering van VTH taken opgeleverd. Dit onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de VNG en de Vereniging BWT Nederland geeft richting aan een andere financiering van nu nog veelal door Leges gedekte taken, maar die door de komst van de Omgevingswet en Wkb steeds minder kostendekkend kunnen worden uitgevoerd.
Het gemeentelijke takenpakket van vergunningverlening, toezicht en handhaving is de laatste jaren sterk veranderd. Op dit moment worden de werkzaamheden die uitgevoerd worden door gemeenten voornamelijk gefinancierd via het legesstelsel door middel van het aanvragen van omgevingsvergunningen. De houdbaarheid van deze financieringswijze is een kwetsbaar punt. Met name de legesdekking van de kosten bij de VTH bouwtaken. Het onderliggende probleem is dat er meerjarige fluctuaties in de dekking onzekerheden geeft aan de (capaciteits)kostenkant en de continuïteit. Deze fluctuaties leveren direct problemen op aan de dekkingskant, bijvoorbeeld als grote projecten in een gemeente ‘on-hold’ gaan. Continuïteit op VTH bouwtaken is essentieel mede met het oog op de maatschappelijke opgave om meer te bouwen. Dan moet de gemeentelijke slagkracht op orde zijn. Stabiliteit op de VTH bouwtaken is zeer wenselijk.
Een eerder onderzoek dat deze onderzoekers in 2014 uitbrachten onder de titel ‘’Onderzoek alternatieven voor financiering omgevingsvergunningen en toezicht, activiteit bouwen’’ gaf al inzicht in de problemen van het stelsel, zoals het verruimen van mogelijkheden voor vergunningsvrij ontwikkelen, opkomende meldingsplichten en fluctuerende aanvragen en inkomsten. Hier komen een aantal recente ontwikkelingen bij zoals een krappe arbeidsmarkt, stijgende bouwkosten en het naderende ‘ravijnjaar 2026’ waardoor dit verkennende onderzoek alleen maar urgenter geworden.
Een mogelijke andere financieringsvorm van het VTH stelsel bouwtaken kan niet los gezien worden van andere ontwikkelingen. Denk hierbij aan de Omgevingswet (OW) en de Wet kwaliteitsboring voor het bouwen (Wkb) en het Interbestuurlijke Programma (IBP) VTH. (o.a. de actualisatie van de VTH-kwaliteitscriteria die ook nu al voor de thuistaken (o.a. bouw) gelden).
De ontwikkelingen na de inwerking getreden Ow en Wet Kwaliteitsborging (Wkb) veranderen het vergunningstelsel en hebben daarmee invloed op de mogelijkheid om leges op te leggen.
